Get Adobe Flash player

Συμπληρωματική θεραπεία της νόσου COVID-19 με υπερβαρικό οξυγόνο©

H  πανδημία του COVID -19 πλήττει ολόκληρο τον κόσμο. Ο εξαιρετικά μεταδοτικός ιός SARS-CoV-2 προήλθε από το Wuhan της Κίνας στα τέλη του 2019 και εξαπλώθηκε γρήγορα, παγκοσμίως. 

 

alt
alt
alt
alt
 alt
 Δρ Αποστολόπουλος Κωνσταντίνος

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνώνών Διευθυντής της ΩΡΛ Κλινικής του Γεν. Νοσοκομείου Καλαμάτας
alt

Ευάγγελος Γκόλας, 

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Καλιάφε 1Α, Ιωάννινα 45332, τηλ. 2651046817, vgolas@otenet.gr  egolas@otenet.gr

alt

Δρ Βασίλειος Ζαχαριάδης,

Ιατρός, Παθολόγος, Ειδικός στην Υπερβαρική Ιατρική, Διευθυντής του Κέντρου Υπερβαρικής Ιατρικής, Κλαζομενών 5, Ταύρος [Οδός Πειραιώς και Χαμοστέρνας],Τηλ 2103462898. e-mail:bpz@hbo.gr

www.hbo.gr

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο Coronavirus (COVID-19) έχει μολύνει, μέχρι πρόσφατα, περισσότερους από 159,606,992  εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, προκαλώντας πάνω από 3,317,738 θανάτους, που διαρκώς αυξάνοντα. Στην Ελλάδα υπήρχαν μέχρι τις  10 Μαίου του 2021, 362,004 βεβαιωμένες περιπτώσεις και 11.029 θάνατοι [1].

Η νόσος Coronavirus 2019 (COVID-19) είναι μια κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως. Όμως ο μεγάλος αριθμός των κρουσμάτων αποτελούν σοβαρότατο πρόβλημα αντοχής των συστημάτων νοσοκομειακής περίθαλψης, διεθνώς.

 

 Ενώ οι περισσότεροι από τους ασθενείς (έως και 81%-85% του συνόλου) δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ή παρουσιάζουν ασθένεια που μοιάζει με γρίπη, άλλοι μπορεί να αναπτύξουν σοβαρό αναπνευστικό πρόβλημα  και είναι απαραίτητο να εισαχθούν σε οργανωμένο νοσοκομείο αντιμετώπισης ασθενών με COVID-19 , διότι μπορεί να εμφανίσουν διάμεση πνευμονία με επακόλουθη την υποξία [2].

 

Εξάλλου, πρόσφατες εργασίες δείχνουν ότι οι πιο σοβαρές περιπτώσεις χαρακτηρίζονται από μια  πολύπλοκη μορφή  συστηματικής ενεργοποίησης που είναι το επακόλουθο μιας  καταιγίδας κυτοκινών με αποτέλεσμα την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την προφλεγμονώδη ανισορροπία [3].

 

Αν και το 85% των μολυσμένων ασθενών παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 5% εμφανίζει σοβαρά συμπτώματα όπως υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια και δυσλειτουργία πολλαπλών τελικών οργάνων (MODS) που απαιτούν εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ICU) με ποσοστό θνησιμότητας περίπου 2,8% [4].

 

Δεδομένου ότι δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί οριστική θεραπεία της νόσου COVID-19, οι προληπτικές και υποστηρικτικές στρατηγικές θεραπείας παραμένουν ο βασικός άξονας της διαχείρισης των πασχόντων. 

 

Υποστηρικτικά μέτρα όπως, η χορήγηση οξυγόνου με ρινικό καθετήρα ή   μάσκα προσώπου, ο μη επεμβατικός αερισμός, ο μηχανικό αερισμός και ακόμη και ακραία μέτρα, όπως η οξυγόνωση εξωσωματικής μεμβράνης [extracorporeal membrane oxygenation (ECMO)] αποτυγχάνουν να βελτιώσουν την οξυγόνωση σε μερικούς ασθενείς [5]

Δεδομένης της σημαντικής θνησιμότητας και νοσηρότητας που σχετίζεται με το COVID-19, η αναζήτηση ευεργετικών  συμπληρωματικών θεραπειών δεν μπορεί να απορριφθεί. 

 

Ως εκ τούτου, η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) έχει προταθεί ως υποστηρικτική στρατηγική για τη βελτίωση της οξυγόνωσης σε ασθενείς με COVID-19. 

 

Το HBOT είναι γνωστόν ότι αυξάνει την οξυγόνωση των ιστών, αυξάνοντας την ποσότητα του διαλυμένου οξυγόνου στο πλάσμα. Έτσι, αυτός ο ανεξάρτητος από την αιμοσφαιρίνη μηχανισμός μεταφοράς οξυγόνου μπορεί να αυξήσει την παροχή οξυγόνου στους ιστούς των ασθενών  με Covid-19 [6].

Το HBOT μετριάζει επίσης τη φλεγμονή των ιστών μειώνοντας έτσι τις ανεπιθύμητες ενέργειες της καταιγίδας κυτοκίνης σε ασθενείς με COVID-19 [7]

Μέχρι σήμερα, τα στοιχεία για την κλινική χρησιμότητα του HBO στο COVID-19 είναι ακόμη περιορισμένα [8, 9], αλλά το ενδιαφέρον αυξάνεται συνεχώς και τουλάχιστον τρεις κλινικές μελέτες  έχουν καταχωριστεί στο διαδίκτυο [10, 11].

 

Παρά το γεγονός ότι,  προς το παρόν,  υπάρχει διαθέσιμη περιορισμένη βιβλιογραφία για το HBOT σε ασθενείς με COVID-19, λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα ανάγκη για πρόσθετη υποστηρικτική θεραπεία για τη βελτίωση της οξυγόνωσης, το HBOT έχει προταθεί ως μια νέα υποστηρικτική θεραπεία σε ασθενείς με COVID-19.

 

Για τον ίδιο λόγο δοκιμάζονται αρκετές θεραπείες, όπως αντιιικά, (remdesivir, favipiravir, lopinavir), αντιβακτηριακά  (azithromycin), αντιπρωτοζωικά  (hydroxychloroquine), ανθελμινθικά  (ivermectin), στεροειδή,  ενδοφλέβια βιταμίνη C.

Παρακάτω παραθέτουμε τα αποτελέσματα ενθαρρυντικών δημοσιεύσεων χρησιμοποίησης του υπερβαρικού οξυγόνου σε ασθενείς με COVID-19

 

Επιτυχή αποτελέσματα χρησιμοποίησης του ΗΒΟΤ σε σοβαρά πάσχοντες από COVID-19

Η  Harch PG δημοσίευσε την επιτυχή χρήση του HBOT σε ασθενείς με COVID-19 με σοβαρά αναπνευστικά συμπτώματα.

 

Η μελέτη διεξήχθη στο γενικό νοσοκομείο ναυτιλίας του ποταμού  Wuhan Yangtze River shipping general hospital από τον Δρ Zhang Yangling.

Το HBOT είχε ως αποτέλεσμα την ταχεία ανακούφιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την υποξία, τη διόρθωση της υποξαιμίας, την αυξημένη όρεξη, την ανακούφιση από τον πονοκέφαλο και τη βελτίωση της συνολικής ευεξίας.

 

Επίσης οδήγησε σε βελτιωμένες κλινικές αντικειμενικές  παραμέτρους όπως, οι  τιμές των αερίων αρτηριακού αίματος, ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων, το  προφίλ πήξης του αίματος, οι  εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας  και κάθαρση της παθολογίας των πνευμόνων, όπως αποδεικνύεται από την αξονική τομογραφία (CT).

 

Τρόπος δράσης του ΗΒΟΤ

Το οξυγόνο που χορηγείται στο θάλαμο υπερβαρικού οξυγόνου, εισπνεόμενο δεσμεύεται από το πλάσμα του αίματος και έτσι μπορεί να φθάσει και να τροφοδοτήσει κάθε ιστό του σώματος. Αυξάνοντας τη μερική πίεση του οξυγόνου στις κυψελίδες, το HBOT αυξάνει την ποσότητα του διαλυμένου οξυγόνου στο κυψελιδικό και φλεγμονώδες φράγμα, αυξάνει το ρυθμό διάχυσης και την απόσταση διάχυσης του οξυγόνου.

 

Έτσι, το ΗΒΟΤ αυξάνει τη μικροκυκλοφορία και την παροχή οξυγόνου στους ιστούς  σε σύγκριση με άλλες μεθόδους παροχής οξυγόνου, όπως  ο ρινικός καθετήρας, η  μάσκα προσώπου, ο μη επεμβατικός αερισμός, ο επεμβατικός αερισμός και η ECMO  [12].

 

Το 2020 δημοσιεύτηκε στο Wound Care από τον Kerry Thibodeaux και τους συνεργάτες η μελέτη επί ασθενών  με νόσο COVID-19, που παρουσίαζαν  ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, τα οποία κυμαίνονταν  από ήπια συμπτωματολογία,  που μοιάζει με αυτήν της γρίπης,  έως απειλητικές για τη ζωή πνευμονικές και καρδιακές επιπλοκές [13]

 

Οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με υποκείμενη νόσο έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) που απαιτεί μηχανικό αερισμό.

 

 Μόλις διασωληνωθούν οι ασθενείς  η θνησιμότητα αυξάνεται εκθετικά. Ένας αριθμός φαρμακολογικών θεραπειών, όπως η χορήγηση  υδροξυχλωροκίνης-αζιθρομυκίνης, η  αντιιική θεραπεία (π.χ. remdesevir) και οι αντι-IL-6 παράγοντες (π.χ., toclizumab), έχουν χρησιμοποιηθεί  από τους ερευνητές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με βάση την πιθανότητα, η  θεραπεία να διακόψει τον ιικό κύκλο ζωής του SARS-CoV-2 ή να αποτρέψει την καταιγίδα κυτοκίνης. 

 

Προς το παρόν, δεν έχει υπάρξει  οριστική σειρά επαναλήψιμων τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε φαρμάκου ή θεραπείας για το COVID-19 [14].

 

Περιπτώσεις COVID-19 που αντιμετωπίστηκαν με υπερβαρικό οξυγόνο

Οι  ερευνητές Kerry Thibodeaux [13] και οι συνεργάτες αντιμετώπισαν τους θετικούς  ενδονοσοκομειακούς ασθενείς με COVID-19 (n = 5), εφαρμόζοντας  θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) μεταξύ 13 και 20 Απριλίου 2020.

 

 Όλοι οι ασθενείς είχαν ταχύπνοία και χαμηλό κορεσμό οξυγόνου παρά το γεγονός ότι έλαβαν υψηλό κλάσμα εισπνεομένου οξυγόνου [Fraction of inspired oxygen (FiO2). Για να αποφευχθεί η ανάγκη μηχανικού αερισμού οι ασθενείς δέχθηκαν θεραπεία με συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου (HBOT).

 

 Χρησιμοποιήθηκε ένα τυπικό καταδυτικό προφίλ 2.0ATA για 90 λεπτά. Οι ασθενείς έλαβαν μία έως έξι θεραπείες σε έναν από τους δύο αποκλειστικούς μονοθέσιους θαλάμους υπερβαρικούς  θεραπείας με χορήγηση υπερβαρικού οξυγόνου [13].

 

Τα αποτελέσματα της θεραπείας με υπερβαρικό οξυγόνο

 Όλοι οι ασθενείς ανέκαμψαν χωρίς την ανάγκη μηχανικού αερισμού. Μετά τη θεραπεία με  HBOT, ο κορεσμός οξυγόνου αυξήθηκε, η ταχυπνοία υποχώρησε και οι φλεγμονώδεις δείκτες έπεσαν. 

Τη στιγμή της γραφής, της δημοσίευσης τρεις από τους πέντε ασθενείς είχαν λάβει εξιτήριο  από το νοσοκομείο και δύο παραμένουν σε σταθερή κατάσταση [13].

 

Συμπέρασμα

Αυτό το μικρό δείγμα ασθενών παρουσίασε δραματική βελτίωση με το HBOT. Το πιο σημαντικό, είναι ότι το HBOT εμπόδισε δυνητικά την ανάγκη για μηχανικό αερισμό των ασθενών.

 Μεγαλύτερες μελέτες είναι πιθανό να καθορίσουν το ρόλο του HBOT στη θεραπεία αυτής της νέας νόσου [13].

 

Η δυσίατη υποξαιμία είναι σίγουρα θεραπεύσιμη με υπερβαρικό οξυγόνο λόγω της προφανούς αποτελέσματικότητας   της εισπνοής οξυγόνου υπό αυξημένη μερική πίεση   (PO2), που είναι και ο κύριος λόγος για τη χρήση του HBO2 για τις καθιερωμένες ενδείξεις του.

 

Ωστόσο, το χρονικό διάστημα,  κατά τη διάρκεια του οποίου μπορεί να χορηγηθεί με ασφάλεια  το  HBO2 εντός ενός θαλάμου είναι περιορισμένο, λόγω πρακτικών ζητημάτων περιορισμού και απομόνωσης από άλλες απαραίτητες ιατρικές παρεμβάσεις, αλλά και λόγω τοξικότητας οξυγόνου [14, 15].

 alt

Πρωτόκολλο συμπληρωματικής θεραπείας ασθενών με COVID-19  με συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου

Καθώς το SARS-CoV-2 μπορεί να μεταδοθεί μέσω σταγονιδίων και αερολυμάτων, ο κίνδυνος μετάδοσης της νόσου κατά τη διάρκεια θεραπείας με υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) δεν πρέπει να παραμεληθεί, ειδικά όταν άτομα χωρίς συμπτώματα δεν ελέγχονται τακτικά για το COVID-19 [16].

 

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο θεραπείας ασθενών με COVID-19 του  Kaohsiung Medical  University  Hospital (KMUH), Taiwan,  το ιατρικό προσωπικό χωρίζεται σε δύο ομάδες  εργασίας, η ομάδα 1 αποτελείται από ειδικούς χειριστές θαλάμου, οι οποίοι δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με ασθενείς και τους συντρόφους τους, ενώ  η ομάδα 2 αποτελείται από νοσηλεύτρικό προσωπικό , που είναι υπεύθυνο  για τη μέτρηση της θερμοκρασίας του σώματος κατά την είσοδο στο θάλαμο υπερβαρικού οξυγόνου  και την αξιολόγηση μολυσματικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένου του ιστορικού ταξιδιού, επαγγέλματος, επαφής και συωστισμού (TOCC), ελέγχοντας τα ζωτικά σημεία των ασθενών πριν και μετά τη θεραπεία και βοηθώντας τους ασθενείς να ολοκληρώσουν τη θεραπεία. 

 

Τα μέλη της ομάδας εργάζονται και γευματίζουν σε διαφορετικές περιοχές. Στον  πολυθέσιο θάλαμο υπερβαρικού οξυγόνου (10 θέσεις), οι ασθενείς κάθονται επίσης χωριστά και μένουν τουλάχιστον ένα μέτρο μεταξύ τους, γεγονός που συνεπάγεται μείωση του μέγιστου αριθμού ασθενών ανά κατάδυση από δέκα σε πέντε ασθενείς.

 

 Ο συνολικός χρόνος κατάδυσης είναι 90 λεπτά, συμπεριλαμβανομένης της κατάβασης 15 λεπτών με αέρα, κατάδυσης 60 λεπτών με αυξημένη μερική πίεση οξυγόνου 1,5 bar ή 2,5 απόλυτης ατμόσφαιρας (ATA) με 100% O 2 , και ανάβαση 15 λεπτών με 100 % Ο 2.

 

 Κατά την κατάδυση , η πίεση στον θάλαμο αυξάνεται  στο 1,5 bar με συμπίεση αερίου στο θάλαμο εντός 15 λεπτών, με ρυθμό καθόδου 0,1 bar / min. 

Κατά την ανάδυση, το πεπιεσμένο αέριο απελευθερώνεται από τον θάλαμο εντός 15 λεπτών, με ρυθμός ανάδυσηςς 0,1 bar / min.

 

 Για το πιο σοβαρό επιδημικό επίπεδου 1 , χωρίζουν περαιτέρω το ιατρικό τους  προσωπικό σε δύο ομάδες φροντίδας. Η μία ομάδα εργάζεται το πρωί, ενώ η άλλη εργάζεται το απόγευμα. 

Κάθε ομάδα φροντίζει πάντα για το ίδιο σύνολο ασθενών και κάθε γιατρός συμμετέχει  πάντοτε  στην ίδια ομάδα. 

 

Κάθε ομάδα περιλαμβάνει επίσης δύο ομάδες εργασίας ειδικών χειριστών θαλάμου και ειδικών νοσοκόμων. 

Ο μέγιστος αριθμός ασθενών ανά κατάδυση μειώνεται επίσης σε τρεις ασθενείς . 

 

Για το ακόμη πιο σοβαρό επίπεδο επιδημίας, επίπεδο 2, η διάρκεια της κατάδυσης μειώνεται από 90 στα  60 λεπτά, συμπεριλαμβανομένων των 15-λεπτών καθόδου με 100% O 2 , 30-λεπτών  κατάδυσης σε μια αυξημένη μερική πίεση οξυγόνου των  1,5 bar ή 2,5 ΑΤΑ με 100% O 2 , και 15-min ανάδυση  με 100% O 2. 

 

 Ο αριθμός των ασθενών ανά κατάδυση περιορίζεται σε έναν μόνο ασθενή .  Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο πολυθέσιος  θάλαμος  χρησιμοποιείται ως μονοθάλαμος   και ο ασθενής αναπνέει 100% O 2καθ 'όλη τη διάρκεια της θεραπείας, επομένως η διάρκεια σε αυξημένη μερική πίεση οξυγόνου 1,5 bar ή 2,5 ATA είναι μικρότερη από 60 λεπτά έως 30 λεπτά, για να αποφευχθεί τοξικότητα οξυγόνου. 

 

Όταν μειώνουν τη χωρητικότητα ανά κατάδυση, εκτελούν  περισσότερες καταδύσεις από τρείς συνεδρίες  έως και τέσσερεις συνεδρίες  την ημέρα για να καλύψουν  την κλινική ζήτηση στο κέντρο τους. 

 

Επί του παρόντος, ο ημερήσιος αριθμός ασθενών που λαμβάνουν HBOT στο κέντρο της Taiwan  είναι περίπου 12 άτομα, οπότε στο επίπεδο επιδημίας 0 και 1, τα σχέδια πρόληψης επιδημίας είναι αρκετά για την τρέχουσα κλινική ζήτηση στο κέντρο τους.

 

Το παραπάνω πρωτόκολλο που εφαρμόζεται στο κέντρο υπερβαρικής ιατρικής του KMUH της Taiwan  υιοθετήθηκε με στόχο την αποτροπή της εξάπλωσης της νόσου του COVID-19 [16].

Σήμερα κυκλοφορούν πολυθέσιοι και μονοθέσιοι φορητοί θάλαμοι υπερβαρικού οξυγόνου.

Οι πολυθέσιοι διαθέτουν συνήθως μέχρι 12 θέσεις. Σε κάθε συνεδρία ασθενών με COVID-19 μπορεί να φιλοξενηθούν μέχρι τρεις ασθενείς. Μετά τη συνεδρία ο θάλαμος πρέπει να αποστειρώνεται, όπως και οι μάσκες χορήγησης οξυγόνου.

 

Oι πολυθέσιοι θάλαμοι μειονεκτούν, διότι χρειάζονται ειδικό χώρο εγκατάστασης στο νοσοκομείο, οπόταν είναι δύσκολη η μεταφορά των ασαθενών από το κρεβάτι της εντατικής στο θάλαμο υπερβαρικού οξυγόνου.

Τα Ελληνικά νοσοκομεία δεν διαθέτουν θαλαμο υπερβαρικού οξυγόνου, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ούτε εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό,  στη διαχείριση ασθενών και θαλάμου χορήγησης υπερβαρικού οξυγόνου.

 

Οι μονθέσιοι φορητοι θάλαμοι μπορεί να τοποθετηθούν δίπλα στο κρεβάτι του ασθενούς. Κατά τη συνεδρία ο ασθενής δεν χρειάζεται να φοράει μάσκα. Οι φορητοί θάλαμοι υπερβαρικού οξυγόνου είναι λογικού κόστους και μπορεί να εφοδιαστεί  με ικανό αριθμό τους μια μονάδα εντατικής θεραπείας.  Το προσωπικό μπορεί εύκολα και γρήγορα να εκπαιδευτεί στη χρήση τους σε σύντομο χρονικό διάστημα.

 altalt

Πολυθέσιος θάλαμος υπερβαρικού οξυγόνου

 alt

Μονοθέσιοι φορητοί θάλαμοι υπερβαρικού οξυγόνου

alt

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.   "Mortality Analyses"Johns Hopkins University, Coronavirus Resource Center.

2.Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and Important Lessons From the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of a Report of 72 314 Cases From the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA. 2020 Apr 7; 323(13):1239-1242.[PubMed] [Ref list]

3.Mehta P, McAuley DF, Brown M, Sanchez E, Tattersall RS, Manson JJ, HLH Across Speciality Collaboration, UK. COVID-19: consider cytokine storm syndromes and immunosuppression. Lancet. 2020 Mar 28; 395(10229):1033-1034.[PubMed] [Ref list]

4.Senniappan K, Jeyabalan S, Rangappa P, Kanchi M.Hyperbaric oxygen therapy: Can it be a novel supportive therapy in COVID-19? Indian J Anaesth. 2020 Oct;64(10):835-841. 

5.Senniappan K, Jeyabalan S, Rangappa P, Kanchi M.Hyperbaric oxygen therapy: Can it be a novel supportive therapy in COVID-19? Indian J Anaesth. 2020 Oct;64(10):835-841. 

6. .Kirubanand Senniappan , Salome JeyabalanPradeep Rangappa2Muralidhar Kanchi . Hyperbaric oxygen therapy: Can it be a novel supportive therapy in COVID-19? Indian J Anaesth. 2020 Oct;64(10):835-841.

7.Senniappan K, Jeyabalan S, Rangappa P, Kanchi M.Hyperbaric oxygen therapy: Can it be a novel supportive therapy in COVID-19? Indian J Anaesth. 2020 Oct;64(10):835-841. 

8.De Maio A, Hightower LE. COVID-19, acute respiratory distress syndrome (ARDS), and hyperbaric oxygen therapy (HBOT): what is the link? Cell Stress Chaperones. 2020 Sep; 25(5):717-720.[PubMed] [Ref list]

9.Moon RE, Weaver LK. Hyperbaric oxygen as a treatment for COVID-19 infection? Undersea Hyperb Med. 2020 Second Quarter; 47(2):177-179.[PubMed] [Ref list]

10.ChiCTR (2020) Chinese clinical trial registry. http://www.chictr.org.cn/abouten.aspx. Accessed on 1 June 2020 [Ref list]

11.US National Library of Medicine (2020) Clinical trials. https://clinicaltrials.gov/. Accessed on 1 June 2020 [Ref list]

12.Harch PG. Hyperbaric oxygen treatment of novel coronavirus (COVID-19) respiratory failure. Med Gas Res.2020;10:61–2. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

13.Thibodeaux K, Speyrer M, Raza A, Yaakov R, Serena TE. Hyperbaric oxygen therapy in preventing mechanical ventilation in COVID-19 patients: a retrospective case series. J Wound Care. 2020 May 1;29(Sup5a):S4-S8.

14.Matteo Paganini , Gerardo Bosco , Filippo A G PerozzoEva Kohlscheen , Regina Sonda , Franco BassettoGiacomo GarettoEnrico M Camporesi , Stephen R Thom. The Role of Hyperbaric Oxygen Treatment for COVID-19: A Review.Adv Exp Med Biol. 2021;1289:27-35.

15.Richard E Moon , Lindell K Weaver2 Hyperbaric oxygen as a treatment for COVID-19 infection?Undersea Hyperb Med. Second-Quarter 2020;47(2):177-179.

16.Jing-Jou Lo,Su-Chen WangHsiu-Ying LeeSu-Shin LeeHsiao-Chen LeeChing-Tzu Hung,and Shu-Hung Huang.* Proactive COVID-19 Infection Prevention Measures in a Hyperbaric Oxygen Therapy Center. Medicina (Kaunas). 2020 Jun; 56(6): 261.©

Τελευταία Ενημέρωση (Τετάρτη, 12 Μάιος 2021 04:56)

 
Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.