ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ 'Η ΕΠΙΣΤΑΞΗ©
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός εμψυχωτής (Medical Life Coach) Δαμασκηνού 46, Κόρινθος 20100, τηλ. 2741026631, 6944280764, e-mail: pharmage@otenet.gr www,gkelikosagiorgitko.gr www,gkelismedicallexicon.gr www.zinc.gr www.curcumin.gr d3gkelin.gr www.pharmagel.gr www.ygeiaypopsifiou.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ:ΩΡΛ Αλλεργία, Εμβοές αυτιών, κακοσμία στόματος, Ροχαλητό, Βαρηκοία , Εμβοές αυτιών, Ίλιγγος, Διαταραχές οσφρήσεως και γεύσης, Διαταραχές της φωνής, ΩΡΛ ογκολογία, Γηριατρική Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Συμπληρωματική Ιατρική, Περιβαλλοντική Ιατρική, Κόκκινο κρασί και Υγεία, Βιταμίνη D, Ιατρική Εμψύχωση (Medical Life Coaching) |
Η ετυμολογία της λέξης επίσταξη προέρχεται από το Αρχαίο Ελληνικό ρήμα επιστάζειν [επί + στάζειν (πέφτω σε σταγόνες)], που σημαίνει μικρή αιμορραγία στη μύτη. Στην Ελληνική ιατρική ορολογία ρινορραγία σημαίνει μεγάλη αιμορραγία στη μύτη, ενώ στη διεθνή ιατρική ορολογία η επίσταξη είναι συνώνυμη με τη ρινορραγία.
Ρινορραγία ή επίσταξη χαρακτηρίζεται η απώλεια αίματος από ένα ή περισσότερα αγγεία της ρινός, το οποίο οφείλεται είτε σε τοπική βλάβη, είτε αποτελεί σύμπτωμα κάποιας άλλης γενικότερης νόσου. Όταν η αιμορραγία είναι ήπια μιλάμε για επίσταξη. Όταν η αιμορραγία είναι μεγάλη μιλάμε για ρινορραγία.
Εικ. 1. Περιοχή του Little. Αυτή είναι η συνηθέστερη περιοχή που προκαλείται επίσταξη. Η επίσταξη όμως μπορεί να οφείλεται σε ρήξη αγγείου που βρίσκεται πλησιέστερα προς το θόλο της μύτης |
Οι όροι λοιπόν αυτοί χρησιμοποιούνται εναλλακτικά και έχουν την ίδια έννοια. Όταν η επίσταξη είναι μικρή οφείλεται σε ρήξη μικρών αγγείων που εντοπίζονται πάνω στην πρόσθια περιοχή του βλεννογόνου της χόνδρινης μοίρας του ρινικού διαφράγματος και είναι μια κατάσταση αυτοπεριοριζόμενη ή αντιμετωπίζεται εύκολα από το γενικό γιατρό ή σε πολλές περιπτώσεις από τον ωτορινολαρυγγολόγο [Εικ. 1].
Eφόσον η επίσταξη προέρχεται από την πρόσθια μοίρα του διαφράγματος, ο ίδιος ο πάσχων μπορεί να την σταματήσει πιέζοντας το πτρύγιο της μύτης του από την πλευρά που τρέχει το αίμα, πάνω στο βλεννογόνο του διαφράματος, όπου υπάρχει το σημείο της αιμορραγίας [Εικ. 3 και 4].
Συνήθως η μικρή επίσταξη οφείλεται σε τραυματισμούς που κάνει ο πάσχων βάζοντας το νύχι του δακτύλου του του και προσπαθώντας να καθαρίσει τη μύτη του [Περιοχή του Little]. Άλλοτε πάλι η επίσταξη προκαλείται χωρίς προσπάθεια, καθώς ο πάσχων πιάνει τη μύτη του ή καθώς πλένει το πρόσωπό του.
Σ'αυτές τις περιπτώσεις συνήθως υπάρχει κάποιος κιρσός επιφανειακής φλέβας, η εύκολη ρήξη του οποίου συνοδεύεται από αιμορραγία. Η ασκηση πίεσης στο αγγείο που αιμορραγεί, επί 6 λεπτά σταματάει συνηθως την αιμορραγία. Αυτό όμως δεν παρεμποδίζει την επανάληψή της σε ανύποπτο χρόνο [Εικ. 4].
Εικ. 2. Το σημείο της οπίσθιας επίσταξης. Η οπίσθια επίσταξη απαιτεί άμεσο οπίσθιο πωματισμό ως πρώτη βοήθεια από τον ωτορινολαρυγγολόγο |
Η ρήξη αγγείου στην οπίσθια περιοχή του διαφράγματος συνήθως συνοδεύεται από πολύ έντονη ρινορραγία, διότι έχει ρηχθεί αγγείο μεγαλύτερης διαμέτρου, που τροφοδοτεί το βλεννογόνο του ρινικού διαφράγματος. Ο το αίμα της ρινορραγίας είναι άφθονο και το καταπίνει ο ασθενής, προκαλώντας πανικό στον ίδιο και τους συγγενείς του. Ο ασθενής με οπίσθια ρινορραγία συνιστάται να παραμένει καθιστός και με σκυφτό το κεφάλι, ουτως ώστε το αίμα να ρέει από τη μύτη και να μην κυλάει προς το ρινοφάρυγγα και το φάρυγγα, μεχρις ότου του χορηγηθούν οι πρώτες βοήθειες.
Ο ασθενής με οπίσθια ρινορραγία πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα και γρήγορα, αν και τις περισσότερες φορές η αιμορραγία σταματάει μόνη της, αφού ο ασθενής έχει χάσει αρκετή ποσότητα αίματος. Η ανακοπή της οπίσθιας ρινορραγίας πολλές φορές είναι παραπλανητική, διότι η ρινορραγία μπορεί να επαναληφθεί μετά από παρέλευση λίγου χρόνου.
Η οπίσθια ρινορραγία αποτελεί ένδειξη αντιμετώπισης της από ωτορινολαρυγγολόγο. Μια οπίσθια ρινορραγία που φθάνει στον ωτορρινολαρυγγολόγο αντιμετωπίζεται αμέσως με οπίσθιο και πρόσθιο πωματισμό με οποιοδήποτε μέσο έχει ο ωτορινολαρυγγολόγος στα χέρια του.
Πολλές φορές η οπίσθια επίσταξη είναι ιδιοπαθής, δηλαδή προκαλείται χωρίς εμφανή αιτία. Η ρινορραγία μπορεί να εκδηλωθεί σε όλες τις ηλικίες.
Το κλινικό φάσμα της ρινορραγίας μπορεί να κυμαίνεται από τη μικρή εξαγγείωση αίματος μέχρι την αιμορραγία που μπορεί να καταλήξει σπανιότατα στο μοιραίο.
Μια σοβαρή ρινορραγία μπορεί να απειλήσει τη ζωή του πάσχοντος και να βάλει σε δύσκολη θέση ακόμη και τον πιο έμπειρο και επιδέξιο ωτορινολαρυγγολόγο. Περίπου το 60% του ενήλικου πληθυσμού αναφέρει τουλάχιστον ένα επεισόδιο επίσταξης κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Επειδή η αιμάτωση του ρινικού βλεννογόνου τελικά προέρχεται από τις καρωτίδες, μια οξεία μαζική επίσταξη είναι δυνητικά σοβαρό πρόβλημα. Μια ξαφνική μαζική επίσταξη μπορεί να καταλήξει στο μοιραίο και αποτελεί μια από τις φοβερότερες επιπλοκές μετά από ακτινοθεραπεία ασθενών με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου [2].
Στον ασθενή με επίσταξη πάντοτε μετράται η αρτηριακή του πίεση, καθώς οι επίμονες υπερτάσεις εκδηλώνονται συχνά με κεφαλαλγία (22%), επίσταξη (17%), λιποθυμία και λιποθυμίαψυχοκινητική διέγερση (10%), ενώ οι επείγουσες υπερτασικές κρίσεις (emergencies) συχνά εκδηλώνονται με θωρακικό άλγος (27%), δύσπνοια (22%) και νευρολογικό έλλειμμα (21%)[3]. Στους ασθενείς με έντονη και υποτροπιάζουσα επίσταξη πρέπει να γίνεται προσεκτικός αιματολογικός έλεγχος, να ερευνάται αν παίρνει φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής που τροποποιούν την πηκτικότητα του αίματος ή πάσχει από κάποια συστηματική νόσο (π.χ. διαβήτης).
Εικ. 5. Καυτηριασμός κιρσού του ρινικού διαφράγματος με συσκευή φωτοπηξίας Redfield |
Οι περισσότεροι ασθενείς με πρόσθια επίσταξη μπορούν να ελεγχθούν με ρινικό καυτηριασμό. Ο καυτηριασμός ενός αγγείου που αιμορραγεί στην πρόσθια περιοχή του διαφράγματος μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους (χημικός καυτηριασμός με νιτρικό άργυρο, ηλεκτροκαυτηριασμός, χρήση διαθερμίας, υπερηχοπηξίας, κλπ). Ο γράφων χρησιμοποιεί την ασφαλεστερη και ταχύτερη τεχνική
καυτηριασμού, κάνοντας φωτοπηξία της περιοχής του αιμορραγούντος αγγείου με τη συσκευή Redfield [Εικ. 5].
H κρούστα που δημιουργείται στο σημείο της φωτοπηξίας πέφτει μετά από 7 ημέρες περίπου. Η επανεπιθηλίωση της περιοχής της φωτοπηξίας εξασφαλίζεται κάνοντας 3 ψεκασμούς στο ρουθούνι κάθε 3 ώρες, επί 10 ημέρες με το Rhinosisam nasal spray. Τούτο περιέχει σησαμέλαιο, μαστιχέλαιο και βιταμίνη Ε. Το σησαμέλαιο μαλακώνει την κρούστα της φωτοπηξίας και διευκολύνει την απόπτωσή της. Το μαστιχέλαιο έχει φυσικές αντιμικροβιακής ιδιότητες και προλαβαίνει την ανάπτυξη μιας πιθανής λοίμωξης της ρινικής κοιλότητας.
Ο πιο πρόχειρος, αλλά αποτελεσματικός τρόπος οπίσθιου πωματισμού μιας ρινικής θαλάμης, στην οποία υπάρχει μια έντονη ρινορραγία είναι ο οπίσθιος πωματισμός με την εισαγωγή του καθετήρα Foley. Στο ρύγχος του καθετήρα Foley υπάρχει ένα μπαλονάκι, το οποίο γεμίζει με νερό σε ποσότητα μέχρι 8ml, αφού ήδη το άκρο του καθετήρα έχει εισαχθεί στο ρουθούνι της αιμορραγίας και έχει φθάσει στλίγο πιο πάνω από το κάτω στόμιο του ρινοφάρυγγα. Καθώς γεμίζει το μπαλονάκι με νερό,. φράσει ερμητικά το κάτω στόμιο του ρινοφάρυγγα, και στη συνέχεια γίνεται και πρόσθιος πωματισμός, οπόταν για λόγους μηχανικής ανακόπτεται η ρινορραγία. Βεβαίως υπάρχουν διάφοροι τύποι καθετήρων και μέσα (καθετήρας Rapid Rhino, καθετήρας Αναγνώστου - Miliefsky, κ.α.), που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση σοβαρών ρινορραγιών, αλλά προϋπόθεση για τη χρήση τους είναι να υπάρχουν διαθέσιμοι στον τόπο των πρώτων βοηθειών.
Αφού αναχετιστεί με αυτό τον τρόπο η ρινορραγία επιβάλεται η εισαγωγή και παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, η παρακολούθησή του από τον ωτορινολαρυγγολόγο και η διερεύνηση των αιτίων της ρινορραγίας. Δεν φαίνεται να υπάρχει σχέση μεταξύ του σημείου της επίσταξης και της πρόγνωσης της πορείας του ασθενούς μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο. [4].
Οι καθετήρες Foley συνήθως χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της οπίσθιας επίσταξης στις περισσότερες ΩΡΛ κλινικές [5]. Οι καθετήρες Foley δεν πρέπει να φουσκώνουν με αέρα, καθώς , μετά παρέλευση 48 ωρών ξεφουσκώνουν αυτόματα.. Οι καθετήρες Foley, όταν γεμίζονται με 10 ml νερού, μετά παρέλευση 48 ωρών ανευρίσκονται στο ασκίδιο του καθετήρα 8.7 ml [6].
Πρόληψη της ρινορραγίας ή επίσταξης
Τα άτομα, ιδίως οι ενήλικες που παρουσιάζουν υποτροπή ρινορραγιών και επιστάξεων θα πρέπει να κάνουν συχνό αιματολογικό έλεγχο, έλεγχο της πηκτικότητας του αίματός τους, να ρυθμίζουν τη δοσολογία των αντιπηκτικών, αν είναι υποχρεωμένοι να τα παίρνουν καθημερινά και να θεραπεύουν τις χρόνιες λοιμώξεις του ρινικού βλεννογόνου τους ή να προλαβαίνουν την πρόκληση λοιμώδους ρινίτιδας, η οποία συνήθως εγκαθίσταται σε άτομα με πεσμένη τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος ή πάσχουν από διαβήτη είναι υποβιταμινικά D3.
Σε περίπτωση παρουσίας λοιμώδους ή αλλεργικής ή μη αλλεργικής ρινίτιδας;ή χρονίας ρινοκολπίτιδας καλόν είναι να μετρώνται τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό του αίματος, που είναι ο κύριος μεταβολίτης της βιταμίνης D3. Τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 , όταν είναι κάτω των 20ng/ml θεωρούνται ελλειπή, ενώ όταν είναι μικρότερα των 30 ng/ml θεωρούνται ανεπαρκή. Για να επιτευχθούν επίπεδα επαρκή, πάνω από 30ng/ml χορηγούνται 3-4 σταγόνες (3000-4000IU) βιταμίνης D3 εν ελαίω [D3-Gkelin drops] για δύο μήνες, οπόταν επανελέγχονται τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3. Περισσότερα δες: D3-Gkelin drops
Βιβλιογραφία
Γκέλης ΔΝ, Αναγνώστου Ε. Ρινορραγία. Διάγνωση-Αντιμετώπιση.. Εκδόσεις Βελλεροφόντης, 2003.
2. Buyukcam F, Sonmez FT, Aydin K. Successfully treated massive epistaxis in a patient with internal carotid artery pseudoaneurysm. J Craniofac Surg. 2010 Jul;21(4):1304-5.
3. Papadopoulos DP, Mourouzis I, Thomopoulos C, Makris T, Papademetriou V. Hypertension crisis. Blood Press. 2010 May 27.
4. Supriya M, Shakeel M, Veitch D, Ah-See KW. Epistaxis: prospective evaluation of bleeding site and its impact on patient outcome. J Laryngol Otol. 2010 Jul;124(7):744-9. Epub 2010 Apr 20.
5. Rashid M, Karagama Y. Inflation of Foley catheters for postnasal packing. J Laryngol Otol. 2010 Apr 14:1-2.
6. Rashid M, Karagama Y. Inflation of Foley catheters for postnasal packing.
[6] J La
ryngol Otol. 2010 Apr 14:1-2.
Copyright. Dr Dimitrios N. Gelis, MD, PhD, DDS, ORL, Korinthos, 2011
Τελευταία Ενημέρωση (Δευτέρα, 08 Ιανουάριος 2018 10:00)