Δ^ρ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΓΚΕΛΗΣ

IΑΤΡΟΣ, ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΣ, ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΙΑΤΡΕΙΟ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ

ΦΩΝΙΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ ΛΑΡΥΓΓΟΣ,  ΒΙΝΤΕΟΣΤΡΟΒΟΣΚΟΠΗΣΗΣ,  ΚΥΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΦΩΝΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΔΩΝ,  ΓΛΩΤΤΙΔΟΓΡΑΦΙΑΣ,  ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ

Δαμασκηνού 46, Κόρινθος 20100, Τηλ. 2741026631, 6944280764

pharmage@otenet.gr

Hδιατήρηση της υγιούς φωνής^©

Υπό

Δ^ρΔημητρίου Ν. Γκέλη

Τα προβλήματα της φωνής συνήθως έχουν σχέση με το βράχνιασμα, την αστάθεια της φωνής και τη συνεχή ομοιότητα της απόχρωσης της φωνής.

Αν πιστεύει κανείς, ότι κάτι δεν πάει καλά με τη φωνή του, ας ρωτήσει τον εαυτό του τα ακόλουθα:

• Η φωνή σας έχει γίνει βραχνή;
• Αισθάνεστε το λαιμό σας να πονάει ή να σας σφίγγει;
• Χρειάζεται προσπάθεια για να μιλήσετε;
• Θέλετε επανειλημμένα να καθαρίζεται το λαιμό σας;
• Μήπως οι φίλοι σας σας λένε ότι είστε κρυωμένος, ενώ εσείς είστε καλά;
• Μήπως έχετε χάσει την ικανότητά σας να πιάνετε τις υψηλές συχνότητες;

Τα προβλήματα της φωνής ξικινάνε από μια ποικιλία αιτίων μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η κατάχρηση της φωνής, η λοίμωξη ή η κάκωση ή τραυματισμός του φωνητικού οργάνου. Παρακάτω περιγράφονται τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται προκειμένου να προληφθούν τα προβλήματα της φωνής και να διατηρηθεί η υγεία της.

Πίνετε νερό (Δηλαδή να παραμένετε ενυδατωμένοι): Για να διατηρηθεί μια φωνή υγιής πρέπει το σώμα να ενυδατώνεται καλά. Είναι απαραίτητο να πίνει κανείς 6-8 ποτήρια νερού ή υγρών ημερησίως. Οι φωνητικές χορδές πάλλονται εξαιρετικά γρήγορα ακόμη και με την πιο απλή παραγωγή φωνής. Εφόσον πίνει άφθονα υγρά κανείς ενυδατώνεται και βελτιώνει στο μέγιστο βαθμό την παραγωγή φυσιολογικής βλέννας, πράγμα που βοηθάει την ολισθηρότητα των χορδών. Η αφυδάτωση από την άλλη πλευρά προκαλεί περιορισμό της παραγωγής βλέννας, ξηρότητα των βλεννογόνων και των φωνητικών χορδών και δυσκινησία τους συμβάλλει στην εγκατάσταση φωνητικής κόπωσης (Sivasankar etal, 2008). Η λήψη οινοπνευματούχων και καφεϊνούχων ποτών (καφέ, τσάϊ, κοκα-κόλα κ.λ.π.) ευνοούν την αφυδάτωση των βλεννογόνων. Κατά τη σωματική άσκηση πάντοτε αποβάλλονται υγρά που πρέπει να αναπληρώνονται με πόση άφθονου νερού.

Μη καπνίζετε: Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει στην πρόκληση καρκίνου του πνεύμονα και του λάρυγγα. Το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα διέρχεται μέσω των φωνητικών χορδών, προκαλώντας σημαντικό ερεθισμό και οίδημα των φωνητικών χορδών. Τούτο προκαλεί μόνιμη αλλαγή της ποιότητας της φωνής, της φύσης της φωνής και των ικανοτήτων της (Guimarãesκαι, Abberton, 2005).. Ο βλεννογόνος του στοματοφάρυγγα και του λάρυγγα των καπνιστών ξηραίνεται γρήγορα. Η ξηρότητα σύντομα προκαλεί εργώδη τριβή των φωνητικών χορδών, πράγμα που ευνοεί την ανάπτυξη παθολογικών εξεργασιών στις φωνητικές χορδές.

Μην κάνετε κατάχρηση ή κακή χρήσης της φωνής σας: Η φωνή σας δεν είναι άφθαρτη. Κατά την καθημερινή σας επικοινωνία με τους ανθρώπους αποφεύγεται να φωνάζετε, να τσιρίζετε να στριγκλίζετε άσκοπα ή να προσπαθείτε να πείθετε τους άλλους χρησιμοποιώντας υψηλότερη συχνότητα και ένταση φωνής.

Αποφεύγετε να λέτε πολλά, πολλά λόγια σε λίγο, λίγο χρόνο.  Ο θυμός οδηγεί σε άσκοπη παραγωγή δυνατής φωνής που μπορεί να τραυματίσει τις φωνητικές χορδές. Εξασκηθείτε στην ορθή διαχείριση του θυμού σας. Οι εκρήξεις θυμού που συνοδεύονται από φωνές και ΄΄τσιρίσματα΄΄ φωνής μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στις φωνητικές χορδές.

Αν παρεμβάλλεται θόρυβος μεταξύ του συνομιλητή σας και εσάς, μη προσπαθείτε να επικοινωνήσετε φωνάζοντας. Προσέχετε του θορύβους που βρίσκονται πίσω από σας. Όταν δυναμώνουν οι θόρυβοι φυσιολογικά αυξάνει κανείς την ένταση της φωνής του πράγμα που βλάπτει τις φωνητικές χορδές.

Αν αισθάνεστε το λαιμό σας ξηρό, κουρασμένο θα διαπιστώσετε ότι η φωνής σας βραχνιάζει καθώς μιλάτε. Για να περιορίσετε την κατάχρηση και την κακή χρήση της φωνής, χρησιμοποιείται, είτε μη φωνητικά ή οπτικά μέσα προσέλκυσης της προσοχής, ιδίως στα παιδιά Οι νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές γυμναστικής οφείλουν να χρησιμοποιούν σφυρίχτρα). Αν είστε υποχρεωμένοι να φωνάζετε εξαιτίας των επαγγελματικών σας υποχρεώσεων, τότε πάρτε ένα ενισχυτή της φωνής και μικρόφωνο.

Αν εξαιτίας της επαγγελματικής χρήσης της φωνής σας αναγκάζεστε να μιλάτε σε ψηλότερη ή κατώτερη συχνότητα από την κανονική σας, αυτό οδηγεί  σε τραυματισμό των φωνητικών χορδών με επακόλουθο το βράχνιασμα και τα φωνητικά προβλήματα.

Αν είστε ομιλητής που πρόκειται να αγορεύσει για μακρύ χρονικό διάστημα έχετε δίπλα σας ένα ποτήρι νερό. Αν πρόκειται να δώσετε διάλεξη ή να εκφωνήσετε λόγο ή να κάνετε ανακοινώσεις ή κηρύγματα ή να δώσετε παράσταση με αυξημένες φωνητικές απαιτήσεις (τραγουδιστές), θυμηθείτε ότι το στρες προκαλεί ξηρότητα του στοματοφάρυγγα-λάρυγγα. Για να προλάβετε τις συνεχείς προσπάθειες καθαρισμού του λάρυγγα και να ανακουφιστείτε από την ξηροστομία κάντε 8 ψεκασμούς τεχνητού σιέλου (Xergkelinή Ξερογκελίνspray)στο στοματοφάρυγγα. H τεχνητή ύγρανση των φωνητικών χορδών διευκολύνει την παραγωγή φωνής και προλαβαίνει τις μικροκακώσεις των φωνητικών χορδών, που είναι επακόλουθες της ξηροστομίας.

Ελαχιστοποιείστε το καθάρισμα των φωνητικών σας χορδών:Το συχνό καθάρισμα του του φάρυγγα-λάρυγγα, που πολλές φορές γίνεται με βιαιότητα αναγκάζει τις φωνητικές χορδές να τρίβονται βίαια.  Συνεπώς ο υπερβολικός καθαρισμός του λαιμού προκαλεί κάκωση στις φωνητικές χορδές και βράχνιασμα της φωνής.

Ένας εναλλακτικός τρόπος καθαρίσματος των φωνητικών χορδών  είναι το να πίνει κανείς μια γουλιά νερό η απλά να καταπίνει. Έτσι ανακουφίζει την ανάγκη απομάκρυνσης των εκκρίσεων που συσσωρεύονται στο λάρυγγά του και τον υποχρεώνουν να βήχει ή να τον γδέρνει κάθε τόσο προκειμένου να ξεκολλήσουν οι εκκρίσεις που εμποδίζουν την απόδοση της ευχερούς φωνής.

Η συχνότερη αιτία ανάγκης καθαρισμού του λαιμού είναι η παρουσία κάποιου μη αναγνωρισμένου ή διαγνωσμένου ιατρικού προβλήματος, που αναγκάζει κάποιον να κάνει υπερβολικό καθαρισμό του λαιμού του. Συνηθισμένες αιτίες του χρόνιου καθαρισμού του λαιμού είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση, ρινοκολπίτιδα και η αλλεργική νόσος του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (αλλεργική ρινίτιδα) που περιλαμβάνει  και τον λάρυγγα.

Διαγραμματική αναπαράσταση της πρόπτωσης του βλεννογόνου της τραχείας κατά το βήχα. Έτσι ο αέρας εξέρχεται μέσα από στενή σχισμή.

Η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση αποτελεί μια παθολογική διεργασία, κατά την οποία το γαστρικό περιεχόμενο του στομάχου κατά τη γαστροοι-σοφαγική παλινδρόμηση επη-ρεάζει τις εξωοισοφαγικές περιοχές της κεφαλής και του τραχήλου. Τα συμπτώματα της λαρυγγοφαρυγ-γικής παλινδρόμησης είναι η διαλείπουσα δυσφωνία, , ο υπερβολικός καθαρισμός του φάρυγγα, ο φαρυγγικός κόμβος, ο βήχας και η δυσφαγία(Belafsky και Rees, 2008).

Αν βήχετε θεραπεύστε την αιτία του βήχα σας. Ο βήχας αποτελεί μηχανισμό καθαρισμού των βρόγχων από εκκρίσεις και ξένα σώματα ή άλλοτε παράγεται από οπισθορρινικό κατάρρου εκκρίσεων που φθάνουν στις φωνητικές χορδές και το άτομο προσπαθεί να τις απομακρύνει βήχοντας. Άλλοτε προκαλείται βήχας χρόνιος και επίμονος από τη λήψη ορισμένων αντιυπερτασικών φαρμάκων.

Υπάρχουν βήχες, των οποίων η διάγνωση τίθεται δύσκολα, διότι δεν είναι εμφανή τα αίτιά τους. Ο βίαιος βήχας αρχίζει με μια δυνατή εκπνευστική προσπάθεια, ενώ η επιγλωττίδα έχει κλεισμένη τη σχισμή των φωνητικών χορδών. Αυτή η δυνατή προσπάθεια αυξάνει την ενδοθωρακική και ενδοπνευμονική πίεση. Εξαιτίας αυτών των μεγάλων πιέσεων, ξαφνικά, ανοίγει η επιγλωττίδα και ταυτόχρονα ο βλεννογόνος του μη χόνδρινου τμήματος προβάλλει στον αυλό της τραχείας, δημιουργώντας μια μικρή σχισμή, μέσω της οποίας εξέρχεται βίαια ο αέρας.

Αυτή η διαδικασία διευκολύνει την απομάκρυνση των εκκρίσεων ή των εισπνευσθέντων ρύπων ή ενός μικροσκοπικού ξένου σώματος. Κατά το βίαιο βήχα για τους λόγους που προαναφέρθηκαν ο αέρας εξέρχεται από μια στενή σχισμή που αποτελεί το 16% της διαμέτρου του φυσιολογικού αυλού της τραχείας.  Έχει υπολογιστεί ότι η ταχύτητα της ροής του  εξερχόμενου με τον βήχα αέρα μέσα από αυτή τη στενή σχισμή,  μπορεί να φτάσει  τα 800 χιλιόμετρα την ώρα (Berté 1977). Αυτή η βιαιότητα της εξόδου του εκπνεόμενου αέρα κατά τον έντονο βήχα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές μικροβλάβες στις φωνητικές χορδές. Μια επαγγελματική φωνή μπορεί να πάθει ανεπανόρθωτες βλάβες αν δεν αντιμετωπιστεί ριζικά ο βήχας. Κάθε βήχας που χρονίζει βάζει σε σοβαρό κίνδυνο τις φωνητικές χορδές.

Προσέξτε τα φάρμακα που παίρνετε:Πάντοτε διαβάζετε το φύλλο οδηγιών των φαρμάκων που χρησιμοποιείτε. Αν αναφέρονται ως παρενέργειες ο βήχας και η ξηροστομία θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ΩΡΛ και το γιατρό που σας χορήγησε τη συνταγή. Όσοι για διάφορες αιτίες, π. χ. άσθμα πρέπει να κάνουν εισπνοές από το στόμα κάποιου κορτικοστεροειδούς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι  τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν φαρυγγίτιδες, ερεθισμό στο φάρυγγα, βράχνιασμα και βήχα (Bhalla et al, 2008).

Θεραπεύστε με ριζικό τρόπο την αλλεργική ρινίτιδα ή το αλλεργικό άσθμα σας, αν έχετε.Τα άτομα με αλλεργική ρινίτιδα και αλλεργικό άσθμα παθαίνουν συχνότατα λοιμώξεις του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού. Η αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται καθ' όλο το μήκος του αναπνευστικού βλεννογόνου, που ξεκινάει από τις ρινικές κοιλότητες, συνεχίζεται στο ρινοφάρυγγα, το λάρυγγα και καταλήγει στους πνεύμονες.  Μια αλλεργική λαρυγγίτιδα προκαλεί δυσφωνία, που αν δεν αντιμετωπιστεί οδηγεί και σε οργανική βλάβη των φωνητικών χορδών.

Υπάρχουν τραγουδιστές που άλλαξαν επάγγελμα γιατί δεν αναγνωρίστηκε έγκαιρα το πρόβλημα της αλλεργίας τους, που τους προκαλούσαν δυσφωνία. Γιαυτό πρέπει να γίνεται ακριβής διάγνωση των αιτίων της αλλεργικής ρινίτιδας , αλλεργικής λαρυγγίτιδας και του αλλεργικού άσθματος  με ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες ή εργαστηριακό έλεγχο (Δοκιμασίες RAST) και να αντιμετωπίζονται θεραπευτικά, με ριζικό τρόπο  με την αποευαισθητοποίηση του ασθενούς. Η τελευταία γίνεται με  υπογλώσσιες σταγόνες εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων από τα ένοχα αλλεργιογόνα, που προκαλούν την αλλεργική αντίδραση. Μετά από τρία χρόνια συνεχούς ανοσοθεραπείας, ο ασθενής αποευαισθητοποιείται και το φωνητικό του όργανο λειτουργεί αποτελεσματικά (Simberg Set al, 2009).

Μετριάστε τη χρήση της φωνής σας, όταν δεν αισθάνεστε καλά, τόσο φωνητικά, όσο και από το υπόλοιπο σώμα σας:Περιορίστε τις φωνητικές σας απαιτήσεις, όσο το δυνατόν, όταν είστε βραχνιασμένος, λόγω υπερβολικής χρήσης φωνής ή ενός κρυολογήματος ή μιας λαρυγγίτιδας διαφόρων αιτιολογιών. Οι τραγουδιστές πρέπει να επιδεικνύουν μεγαλύτερη προσοχή, όταν η ομιλία τους είναι ήδη βραχνή, διότι μπορεί να προκληθεί μόνιμη και σοβαρή βλάβη των φωνητικών χορδών, αν επιμένουν να τραγουδούν με προβληματικό λάρυγγα και τούτο διότι οι φωνητικές χορδές είναι πρησμένες και ερεθισμένες.

Είναι πολύ σημαντικό να ΄΄ακούει΄΄ κανείς τι του λέει η φωνή του και όταν αυτή διαμαρτύρεται οφείλει να ησυχάζει για μερικές μέρες ή να συμβουλεύετε τον Ωτορινολαρυγγολόγο του.

Η φωνή μας είναι ένα πολύτιμο εργαλείο και είναι ο συνηθέστερος τρόπος επικοινωνίας. Οι φωνή μας είναι απαραίτητη, τόσο για τις κοινωνικές, όσο και για τις επαγγελματικές μας ανάγκες. Η κατάλληλη φροντίδα και χρήση της φωνής, μας δίδει την καλύτερη ευκαιρία για να έχουμε υγιή φωνή για όλη μας τη ζωή. Το βράχνιασμα ή αγρίεμα της φωνής προκαλείται συχνά από συστηματικά νοσήματα. Αν παρατηρήσετε ξηρότητα στο στόμα σας που επιμένει συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Η ξηροστομία μπορεί να υποκρύπτει κάποια συστηματική πάθηση, που πρέπει να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Αν το βράχνιασμα ή η δυσφωνία σας είναι εςποχιακή, πιθανόν να οφείλεται σε αλλεργική λαρυγγίτιδα, τα αίτια της οποίας θα διερευνήσει ο ωτορινολαρυγγολόγος σας.

Αν κάποιο βράχνιασμα ή διαταραχή της αποτελεσματικότητας της φωνής επιμένει πάνω από 5 μέρες επισκεφθείτε τον ωτορινολαρυγγολόγο σας.

Σύνοψη

Αν επιθυμείτε να προλάβετε τη δημιουργία καλοήθων βλαβών στις φωνητικές σας χορδές, που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της φωνής σας, όπως  οι κάλοι και οι πολύποδες  των φωνητικών χορδών η χρονία λαρυγγίτιδα και το οίδημα του Reinke θα πρέπει να απέχετε από τα οινοπνευματώδη, το κάπνισμα, να περιορίζετε τους θορύβους του περιβάλλοντός σας, να προλαβαίνετε ή να αποφεύγετε την κατάχρηση ή την κακή χρήση της φωνής σας , να μή θυμώνετε και έγκαιρα να επισκεπτόσαστε τον ΩΡΛ, μόλις ένα βράχνιασμα δεν υποχωρήσει μέσα σε 5 ημέρες (Huang et al., 2008).

Aν πάσχετε από κάποια αλλεργία του ανώτερου ή κατώτερου αναπνευστικού συστήματος , που μπορεί να προκαλεί καθ' υποτροπήν λαρυγγίτιδα, ο ωτορινολαρυγγολόγος σας πρώτα θα αποδείξει ποιά είναι τα ένοχα αλλεργιογόνα με δερματικές δοκιμασίες ή εργαστηριακά και θας καθοδηγήσει πως με την εφαρμογή υπογλώσσιων σταγόνων ανοσοθεραπείας θα απευαισθητοποιηθείτε και θα αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία της φωνής. 

Μπορείτε να αποφύγετε τον καρκίνο του λάρυγγα σε ποσοστό 95%, αν δεν καπνίζετε. Αν οι καπνιστές, που χωρίς να έχουν βιάσει τη φωνητική τους λειτουργία, εμφανίσουν βράχνιασμα, που δεν υποχωρεί μέσα σε 5 ημέρες οφείλουν να πάρουν τη γνώμη του ΩΡΛ. Η ανατομική και λειτουργική κατάσταση του φωνητικού οργάνου αξιολογείται από τον Ωτορινολαρυγγολόγο με την λεπτομερή λήψη του ιστορικού την κλινική ΩΡΛ εξέταση, την βιντεοενδοσκόπηση, τη βιντεοστροβοσκόπηση των φωνητικών χορδών.

Σε περίπτωση εντοπισμού οργανικής βλάβης των φωνητικών χορδών ή του οργάνου του λάρυγγος, ίσως απαιτηθεί να γίνει βιοψία της περιοχής που πάσχει , υπό γενική αναισθησία. Ανάλογα με τα ευρήματα της βιοψίας ο ωτορινολαρυγγολόγος αποφασίζει τη στρατηγική της θεραπείας που θα εφαρμόσει.

Βιβλιογραφία

Belafsky PC, Rees CJ.Laryngopharyngeal reflux: the value of otolaryngology examination. Curr Gastroenterol Rep. 2008 Jun;10(3):278-82.

Berté JB. Pulmonary Emergencies, J.B. Lippincott, p.31,  1977.

Guimarães I, Abberton E. Health and voice quality in smokers: an exploratory investigation.Logoped Phoniatr Vocol. 2005;30(3-4):185-91.

Huang DY, Yang WY, Yu P, He Y, Han DY. Case-control survey on risk factors of benign vocal fold lesions. Zhonghua Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi. 2008 Feb;43(2):120-4.

Simberg S, Sala E, Tuomainen J, Rönnemaa AM. Vocal symptoms and allergy--a pilot study. J Voice. 2009 Jan;23(1):136-9. Epub 2007 Jul 12.

Sivasankar M, Erickson E, Schneider S, Hawes A. Phonatory Effects of Airway Dehydration: Preliminary Evidence for Impaired Compensation to Oral Breathing in Individuals with a History of Vocal Fatigue. J Speech Lang Hear Res. 2008 Jul 29.