ΥΠΟΓΛΩΣΣΙΑ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Απευαισθητοποίηση με υπογλώσσιες σταγόνες αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων ALLERGOVAC SUBLINGUALE
Αποστολόπουλος Κ. (ΩΡΛ, Καλαμάτα), Αυλωνίτου Ε, (ΩΡΛ, Αθήνα, Γλυφάδα), Γκέλης, ΝΔ, (ΩΡΛ, Κόρινθος), Γκόλας Ε., (ΩΡΛ, Ιωάννινα), Γλύνατσης Ε. (ΩΡΛ, Κάλυμνος), Γουρζιώτης Δ. (ΩΡΛ, Τρίκαλα), Γρούτσος Χ. (ΩΡΛ Τρίκαλα), Κακαλέκου Δ (ΩΡΛ, Αλεξανδρούπολη), Καραπάντζος, Η. (ΩΡΛ, Δράμα), Καραπάντζου Χ. (ΩΡΛ, Δράμα, Καρμπόνης Ι (ΩΡΛ, Θεσσαλονίκη), Κλούτσος Γ., (ΩΡΛ, Πειραιάς), Κασιώνης Χ (ΩΡΛ, Κεφαλονιά), Κατωτομιχελάκης Ε. (ΩΡΛ, Αλεξανδρούπολη), Κιαγιαδάκη Δ. (ΩΡΛ, Ηράκλειο, Κρήτης), Κουνούνης Α. (ΩΡΛ, Κύπρος), Κότσης Γ. (ΩΡΛ, Αθήνα), Κωνσταντινίδης Ι. (Καθ. ΩΡΛ, Θεσσαλονίκη), Λυτρίδης Κ. (ΩΡΛ, Λειβαδιά), Μουσούρος Ν. (ΩΡΛ, Άργος), Μαρμαρά-Παπαχρήστου Μ. (ΩΡΛ, Λαμία), Μαστροπέτρος Δ. (ΩΡΛ, Χίος), Μιχάλαρος Χ. (ΩΡΛ Ρόδος), Μούντριχα Α. (ΩΡΛ, Αθήνα), Μπατζακάκης Δ. (ΩΡΛ, Λάρισα), Νικολαΐδης Ε. (ΩΡΛ Κως), Nικολού Χ. (ΩΡΛ, Ρόδος), Νταβίλης Δ. (ΩΡΛ, Αθήνα), Πάγκαλος Α (ΩΡΛ, Αγ. Νικόλαος, Κρήτη), Παλιόμπεη Β. (ΩΡΛ, Θεσσαλονίκη), Παναγιωτουνάκος, Π. (ΩΡΛ, Αθήνα), Πανάρας Ι (ΩΡΛ,Καρδίτσα), Παπαδάκης Ε.(Σητεία), Παπαδάκης Χ. (ΩΡΛ, Χανιά), Προκοπάκης Ε. (ΩΡΛ Ηράκλειο, Κρήτη), Πρώιμος Ε. (ΩΡΛ, Χανιά), Ραχωβίτσας Δ. (ΩΡΛ, Θεσσαλονίκη), Ρίζος Δ. (ΩΡΛ, Θεσσαλονίκη), Σαμψάκης Ι. (ΩΡΛ, Αθήνα), Σκορδιάς Π. (ΩΡΛ, Καλαμάτα), Σκουλάκης Χ. (ΩΡΛ, Λάρισα), Σούλης Ι. (ΩΡΛ, Ζάκυνθος), Τζαμτζής Σ. (ΩΡΛ, Ιτέα), Τσακιροπούλου Ε. (ΩΡΛ Θεσσαλονικη), Τσενώλη Ε. (ΩΡΛ , Έδεσσα), Τσικνιά Π.,(ΩΡΛ, Κύπρος), Χελιδόνης Ε (ΩΡΛ, Ηράκλειο, Κρήτη)
Έλληνική ομάδα έρευνας και αποτελεσματικότητας της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας σε ωτορινολαρυγγολογικούς ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα και λοιπές ΩΡΛ αλλεργικές παθήσεις, Μ'έλη της Ελληνικής Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογικής Αλλεργίας, Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών.
Η απευαισθητοποίηση ενός ασθενούς που πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα ή οποιαδήποτε άλλη αλλεργική πάθηση που προκαλείται με τη μεσολάβηση ΙgΕ ανοσοσφαιρινών, όπως η αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα, αλλεργική ρινοκολπίτιδα, αλλεργική καθ' υποτροπήν εκκριτική ωτίτιδα και αλλεργική καθύποτροπήν λαρυγγίτιδα επιτυγχάνεται, χορηγώντας εκχυλίσματα αλλλεργιογόνων προς τα οποία είναι ευαίσθητος ο ασθενής με τρεις τρόπους: Με υποδόριες ενέσεις, με λήψη από το στόμα υπογλωσσίων σταγόνων και με ενδορρινικό σπρέϊ αλλεργιογόνων.
Μορφές απευαισθητοποίησης
Υποδόρια ανοσοθεραπεία
Κατ' αυτήν χορηγούνται τα αλλεργιογόνα εκχυλίσματα αλλεργιογόνων, προς τα οποία είναι ο ευαίσθητος ο ασθενής με υποδόριες ενέσεις σε σταδιακά αυξανόμενη δόση και συνέχιση της θεραπείας επί 3-5 χρόνια με τη μεγίστη ανεκτή δόση. Η μέθοδος αυτή, εφαρμόστηκε επιτυχώς από τον Noon και Freeman στην αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας, από το 1911 [14].
Από το 1911 μέχρι σήμερα η μέθοδος δοκιμάστηκε και άντεξε στην πάροδο των ετών και αποδείχτηκε ως η μόνη θεραπεία με την οποία μπορεί να εξαφανιστούν ή να ελαχιστοποιηθούν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας και να προληφθεί η επέκτασή της σε αλλεργικό βρογχικό άσθμα.
Η απευαισθητοποίηση προς διάφορα αλλεργιογόνα, όπως οι γύρεις, τα ακάρεα, οι μύκητες και τα επιθήλια ορισμένων ζώων είναι η μόνη ουσιαστική μέθοδος πρόληψης, αφ΄ενός της επιδείνωσης μιας αλλεργικής ρινίτιδας και αφ’ ετέρου της εγκατάστασης του αλλεργικού άσθματος.
Παρά την αποτελεσματικότητά της, η απευαισθητοποίηση με υποδόριες ενέσεις αλλεργιογόνων δεν στερείται παρενεργειών, όπως σπανίως, η εκδήλωση αναφυλακτικού shock μετά από υποδόρια ένεση αλλεργιογόνου. Γιαυτό όσοι ασθενείς χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο πρέπει να παραμένουν στο ιατρείο επί 2 ώρες και πάντοτε μισή ώρα πριν από την ένεση να παίρνουν κάποιο αντιισταμινικό.
Το 1986 η British Committee fοr the Safety of Medicines ανακοίνωσε 26 θανάτους που προκλήθηκαν από υποδόρια ανοσοθεραπεία και δημιούργησε σοβαρά ενδιαφέροντα που αφορούσαν τη σχέση της ασφάλειας και των κινδύνων προς την αναλογία του οφέλους της υποδόριας ανοσοθεραπείας [5].
Χωρίς αμφιβολία δεν ήταν εύκολο να αγνοηθεί το σοβαρό πλεονέκτημα της υποδόριας ανοσοθεραπείας, δηλαδή ότι μπορούσε σημαντικά να περιορίσει τη σοβαρότητα των αλλεργικών συμπτωμάτων, την ανάγκη λήψης αντιαλλεργικών φαρμάκων και ότι βελτίωνε την ποιότητα ζωής των ασθενών [6].
Επακόλουθο αυτής της κατάστασης ήταν η ανάπτυξη ενδιαφέροντος για μη ενέσιμες μορφές ανοσοθεραπείας (που προηγουμένως λέγονταν εναλλακτικές θεραπείες) και γρήγορα αξιοποιήθηκε η εμπειρία των προηγηθέντων ερευνητών στην Αμερική και την Ευρώπη γύρω από τη χορήγηση υπογλωσσίων σταγόνων εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων.
Υπογλώσσια ανοσοθεραπεία
Η ιδέα της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας (ΥΑ) στηρίχτηκε στην πολύ παλιά γνώση της αποτελεσματικής χορήγησης φαρμάκων, υπό μορφή υπογλώσσιων σταγόνων. Ο Brunton περιέγραψε την αποτελεσματικότητα της υπογλώσσιας χορήγησης της γλυκερίνης το 1877 [1].
Έκτοτε έχουν χορηγηθεί υπογλωσσίως πολλά φάρμακα , όταν απαιτείται η ταχεία δράση τους ή όταν υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει η αποτελεσματικότητά τους, αν διέλθουν από τον στόμαχο ή το ήπαρ. Το 1951 η τότε φαρμακευτική εταιρεία Ciba αφιέρωσε ένα ολόκληρο συμπόσιο στην υπογλώσσια χρήση των στεροειδών ορμονών [2].
Οι ορμόνες αυτές ήσαν αποτελεσματικές, όταν τις χορηγούσαν υπογλωσσίως, αλλά αδρανοποιούντο από το ήπαρ, όταν απορροφόνταν από το έντερο. Το 1965 ο Gibaldi και Kanig έκαναν μια εκτεταμένη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορούσε την απορρόφηση φαρμάκων από το στοματικό βλεννογόνο [3]. Συζητώντας τους μηχανισμούς της απορρόφησης οι ως άνω συγγραφείς δηλώνουν ότι ΄΄ για να φθάσει ένα φάρμακο στην κυκλοφορία του αίματος, αφού χορηγηθεί υπογλωσσίως, θα πρέπει να διαθέτει διφασική διαλυτότητα΄΄. Αυτό σημαίνει ότι το φάρμακο θα πρέπει να είναι ευδιάλυτο όχι μόνο στο υδατικό μέρος του υγρού του στοματικού βλεννογόνου, αλλά και στη λιποειδική μεμβράνη .
Ένα φάρμακο που δεν διαθέτει υδατοδιαλυτότητα, ούτε λιποδιαλυτότητα δεν πρέπει να αναμένεται να απορροφηθεί. Ανάφεραν επίσης ότι τα υγρά παρασκευάσματα ήσαν τα αποτελεσματικότερα, σε σχέση με τα υπογλώσσια δισκία, τα οποία ομολογουμένως είναι πιο εύχρηστα. Οι παραπάνω συγγραφείς ανάφεραν έξι κατηγορίες φαρμάκων που θα μπορούσαν να χορηγηθούν υπογλωσσίως, χωρίς να περιλαμβάνουν τα αλλεργιογόνα εκχυλίσματα.
Ο πρώτος που εφάρμοσε αλλεργιογόνα εκχυλίσματα υπογλωσσίως στη θεραπεία των αλλεργικών διαταραχών ήταν ο Ηansel το 1953 [4]. Ο Ηansel ήταν ωτορινολαρυγγολόγος με χειρουργική εκπαίδευση και βαθιά γνώση της ωτορινολαρυγγολογικής ανοσολογίας και αλλεργίας των νόσων του ΩΡΛ συστήματος. Η επιτυχής αντιμετώπιση των αιτιολογικών παραγόντων των νόσων που ήταν υποχρεωμένος να θεραπεύσει χειρουργικά ή των νόσων της μύτης, των παραρρινίων κόλπων, των αυτιών και του λάρυγγα, που ήσαν η επιπλοκή της αλλεργίας ή της ατοπικής διάθεσης των ασθενών, οδηγούσαν στα καλύτερα θεραπευτικά, για τον ασθενή αποτελέσματα.
Στην Ευρώπη η υπογλώσσια αποευαισθητοποίηση άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 80. Υπήρξαν αμφισβητήσεις για την αποτελεσματικότητά της, ενώ δεν ανακοινώθηκαν ποτέ επικίνδυνες παρενέργειες. Η πρώτη ελεγχόμενη μελέτη της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας έγινε το 1986 και χαρακτηρίστηκε ως πολλά υποσχόμενη εναλλακτική θεραπεία της παραδοσιακής υποδόριας ανοσοθεραπείας [7].
Το 1998 μετά από μια πολύ εκτεταμένη μελέτη της βιβλιογραφίας μια ομάδα ειδικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία ήταν μια βιώσιμη εναλλακτική μέθοδος της υποδόριας ανοσοθεραπείας και ότι η χρήση της στην κλινική πράξη επί ενηλίκων ήταν δικαιολογημένη [8].
Αναλύοντας ιστορικά την πορεία της ανοσοθεραπείας βλέπουμε ότι η υποδόρια ανοσοθεραπεία χρειάστηκε περισσότερα από 80 χρόνια για να αναγνωριστεί μαζί με τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις και τις παρενέργειές της, ενώ για την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία δεν χρειάστηκαν παρά μόνον 20 χρόνια μεταξύ της πρώτης διπλής τυφλής κλινικής μελέτης και της αποδοχής της από τις ιατρικές ρυθμιστικές αρχές και την Ευρωπαίκή Ιατρική κοινότητα [7]. Η καθιέρωση της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας στις ΗΠΑ εδραιώθηκε την τελευταία κυρίως πενταετία.
Σήμερα η Υπογλώσσια Ανοσοθεραπεία εφαρμόζεται ασφαλέστατα ως θεραπεία ρουτίνας στην κλινική πράξη σε πολλές σε όλες τις χώρες του κόσμου, εφόσον βεβαίως διαθέτουν εκπαιδευμένους ιατρούς σ΄αυτή τη θεραπεία.
Στην Υπογλώσσια Ανοσοθεραπεία χρησιμοποιούνται υψηλές δόσεις αλλεργιογόνων (τουλάχιστον 50 έως 100 φορές μεγαλύτερες από τις δόσεις που χρησιμοποιούνται στην υποδόρια ανοσοθεραπεία).
Χορηγούνται από το στόμα και συγκρατούνται κάτω από τη γλώσσα για 1-2 λεπτά προτού καταποθούν [9]. Σύμφωνα με το σύγχρονο κλίμα που επικρατεί στην ιατρική, οποιαδήποτε θεραπεία προτείνεται πρέπει να στηρίζεται σε αποδείξεις (evidence based medicine).
Mελετώντας τις εργασίες που έγιναν, τηρώντας αυτή την αρχή, βρέθηκε να έχουν γίνει 39 διπλές τυφλές μελέτες υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας ελεγμένες με εικονικό φάρμακο (placebo controlled, double-blind studies) και ανακοινώθηκαν σε αγγλόφωνα περιοδικά μεταξύ του 1990 και του Μαρτίου του 2006. Αυτές οι μελέτες αποτελούν τη βάση της απόδειξης της κλινικής αποτελεσματικότητας της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας [10].
Ο ασθενής που πρόκειται να αποευαισθητοποιηθεί, λαμβάνει μόνος του την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού του, στο σπίτι του, διότι δεν υπάρχει κίνδυνος παρενεργειών. Γιαυτό το λόγο η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία έχει προταθεί ως εναλλακτική μέθοδος της υποδόριας ανοσοθεραπείας. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι δεν χρειαζόμαστε άλλες επιπρόσθετες πληροφορίες πλέον για τους μηχανισμούς δράσης της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας και των ενδείξεών της [6].
Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα προκαλεί μόνιμα αποτελέσματα ωθεραπείας που διαρκεί για πάντα ή για πολλά χρόνια. Η διεθνής εμπειρία από την εφαρμογή της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας επιβεβαιώνει τα Ευρωπαϊκα θετικά αποτελέσματα για ωτη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας και του αλλεργικού άσθματος και τώρα άρχισαν οι δημοσιεύσεις για τη μακροχρόνια αποτελεσματικότητα της [22].
Μηχανισμός δράσης της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας
Ο κύριος μηχανισμός δράσης της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των δενδριτικών κυττάρων του στοματικού βλεννογόνου και της επακόλουθης ανοχής που προκαλείται από τα Τ-λεμφοκύτταρα [18].
Στην αλλεργική νόσο τα δενδριτικά κύτταρα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ενορχίστρωση των ανοσοαποκρίσεων προς εγγενή ερεθίσματα και προάγουν τη δημιουργία δραστικών Τ βοηθητικών 2 [ΤΗ2] αντί των ρυθμιστικών Τα κυττάρων. Τα δενδριτικά κύτταρα αποτελούν κρίσιμο στόχο της ανοσοθεραπείας, η οποία οδηγεί στην ελάττωση της έκφρασης των ΤΗ2 δραστικών κυτταροκινών με έναν μη ειδικό για το αντιγόνο τρόπο.
Τα ανοσοκατασταλτικά αποτελέσματα της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας πιθανόν να οφείλονται στις αλλαγές που επιφέρει στην προσαρμοστική και την έμφυτη ανοσία [23].
Ασφάλεια της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας
Αρκετές κλινικές μελέτες έχουν επιδείξει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας στη θεραπεία της αναπνευστικής αλλεργίας.
Ο Rodríguez-Pérez N, και οι συνεργάτες του το 2008 ερεύνησαν τη συχνότητα των παρενεργειών της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας σε ασθενείς που θεραπεύτηκαν με τυποποιημένα εκχυλίσματα αλλεργιογόνων και χορηγήθηκαν με υπογλώσσιες σταγόνες. Ερεύνησαν αλλεργικούς ασθενείς με ρινίτιδα με ή χωρίς άσθμα, οι οποίοι ήσαν ευαίσθητοι σε ένα τουλάχιστον αλλεργιογόνο.
Η δόση που έπαιρναν οι ασθενείς σταδιακά αυξήθηκε κατά μέσον όρο στις 7,200 U μετά από 26 εβδομάδες θεραπείας. Οι εμφανισθείσες παρενέργειες διαβαθμίστηκαν σύμφωνα με την εκδοθείσα θέση της European Academy of Allergy and Clinical Immunology. Από τους σαράντα τρεις ασθενείς με μέση ηλικία 11 ετών ( από 8 έως 20 ετών), που ερευνήθηκαν, όλοι έπασχαν από αλλεργική ρινίτιδα, ενώ το 63% από αυτούς τους ασθενείς έπασχε ταυτόχρονα και από άσθμα.
Οι περισσότεροι ασθενείς ήταν ευαίσθητοι κυρίως στο Dermatophagoides pteronyssinus και Dermatophagoides farinae. Τέσσερις από τους ασθενείς (9%) εμφάνισαν μια άμεση και 1 ασθενής (2%) μια όψιμη αντίδραση. Συνολικά παρατηρήθηκαν 7 συστηματικές αντιδράσεις επί 23,154 δόσεων και όλες είχαν σχέση με την εμφάνιση συριγμού ή επιδείνωση των ρινικών συμπτωμάτων (διαβάθμιση 2). Επιπρόσθετα 1 ασθενής παρουσίασε αγγειοοίδημα και κνίδωση (διαβάθμιση 3) [17].
Εγκυμοσύνη και ασφάλεια της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας
Συμφωνα με την προοπτική έρευνα των Shaikh WA & Shaikh SW (2012) επί 155 ασθενών με 185 εγκυμοσύνες βρέθηκε ότι η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και αποδείχτηκε επίσης ασφαλής, όταν ξεκίνησε η χρήση της για πρώτη φορά σε μιαν έγκυο [19].
Σύμφωνα με τις πρόσφατες μελέτες η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης φαίνεται να είναι ασφαλής, τόσο για τη μητέρα, όσο και το έμβρυο.
Λόχω της πενιχρής ύπαρξης πληροφοριών, που αφορούν την ασφάλεια οποιασδήποτε μορφής ανοσοθεραπείας, γενικά ισχύει η άποψη ότι δεν πρέπει να ξεκινάει την από του στόματος ανοσοθεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εξαίρεση στα παραπάνω αποτελούν οι περιπτώσεις γυναικών με ιστορικό αναφυλαξίας στο δηλητήριο υμενοπτέρων (μέλισσες, σφήκες), όπου τα οφέλη της ανοσοθεραπείας υπερτερούν της αποφυγής της.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν πειστικά επιστημονικά δεδομένα, που δηλώνουν την ύπαρξη οφέλους από την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία για την πρόληψη της ανάπτυξης αλλεργίας στο έμβρυο και έτσι δεν χρησιμοποιείται η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία γιαυτό το σκοπό [20].
Η εφαρμογή της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας στα παιδιά
Η υπoγλώσσια ανοσοθεραπεία είναι μια μέθοδος αποευαισθητοποίησης αποδεκτή πλέον στην κλινική πράξη, διότι με αυτήν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι αναπνευστικές αλλεργίες και τούτο στηρίζεται σε αποδείξεις [6]. Υπογλώσσια Ανοσοθεραπεία αποδείχτηκε αποτελεσματική στα παιδιά με ελεγχόμενο, διαλείπον ήπιο προς μέτριο άσθμα, ελεγχόμενη ρινίτιδα και μια ευαισθησία προς κάποιο αλλεργιογόνο. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί ακόμη και σε παιδιά κάτω των 5 ετών, διότι είναι μια καλά ανεκτή θεραπεία με υψηλή συμμόρφωση. Τα θετικά αποτελέσματα της Υπογλώσσιας Ανοσοθεραπείας μπορεί είναι καλύτερα, όσο πιο νωρίς αρχίζει η θεραπεία και όσο μακρότερα διαρκεί (συνήθως τρία έτη) .
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες αποδείξεις μακροχρονίων κλινικών δοκιμών η Υπογλώσσια Ανοσοθεραπεία παρεμβαίνει στη διαδικασία εξέλιξης του ατοπικού καταρράκτη και της εξέλιξης της αλλεργικής ρινίτιδας σε άσθμα, χωρίς να προκαλεί σοβαρές παρενέργειες. Παρατηρήθηκε επίσης ότι μετά από αποευαισθητοποίηση με υπογλώσσια ανοσοθεραπεία αμβλύνεται η τοπική ανοσοαπόκριση, πράγμα που δηλώνει ότι η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία ασκεί ανοσοτροποποιητικό αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο ανάπτυξης νέων ευαισθησιών σε αλλεργιογόνα. Οι εξελίξεις στην υπογλώσσια υνοσοθεραπεία αυξάνουν την πιθανότητα βελτίωσης της αποτελεσματικότητας με τη χρήση υψηλών δόσεων αλλεργιογόνου. Η Υπογλώσσια Ανοσοθεραπεία αναμένεται να παίξει ρόλο στη θεραπεία της τροφικής αλλεργίας [11].
Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία έχει γίνει πλέον αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα και τις διεθνείς ιατρικές αρχές [Αllergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA)] ως θεραπεία που μπορεί να χορηγηθεί σε προσεκτικά επιλεγμένα άτομα που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα και/ ή άσθμα, που οφείλονται σε ευαισθησία σε γύρεις, ακάρεα της σκόνης του σπιτιού και επιθήλια γάτας [5].
Τα άτομα που επιλέγονται για υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είναι τα ανεπαρκώς ελεγχόμενα με τη συμβατική φαρμακοθεραπεία, τα άτομα που καθώς περνούν τα χρόνια επιδεινώνεται η κατάστασή τους, τα άτομα, που έχουν παρουσιάσει συστηματικές αντιδράσεις με την υποδόρια ανοσοθεραπεία και όσα άτομα δεν συμμορφώνονται στη θεραπεία ή αρνούνται να κάνουν τις υποδόριες ενέσεις αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία λαμβάνεται ασφαλώς από τον ασθενή στο σπίτι του, αφού δεν υπάρχει κίνδυνος παρενεργειών.
Ο τρόπος αυτός ανοσοθεραπείας δεν επηρεάζει τη συμμόρφωση του ασθενούς. Το προφίλ ασφαλείας της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας έχει αξιολογηθεί με ασφαλείς κλινικές δοκιμές, ενώ οι έρευνες και μελέτες σε ασθενείς μετά τη χρήση των υπογλωσσίων σταγόνων εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων δεν έχουν επιδείξει συστηματικές παρενέργειες. Δεν έχουμε ακόμη ανακοινώσεις για τους ενήλικες, όσον αφορά τη διατήρηση των μακροχρόνιων αποτελεσμάτων της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας, όπως έχουμε στα παιδιά.
Η δεκαετής εμπειρία Ελλήνων ΩΡΛ, οι οποίοι έχουν εφαρμόσει την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία σε δεκάδες ασθενείς με ΩΡΛ ατοπικές εκδηλώσεις έδειξε ότι τα θεραπευτικά αποτελέσματα της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας έχουν διαρκέσει 7 έτη, από το τέλος της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν διαρκούν περισσότερο [24].
Έχει παρατηρηθεί ότι όσοι ενήλικες έκαναν υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είχαν ελαττωμένη συχνότητα εκδήλωσης άσθματος και γενικά αναπνευστικών λοιμώξεων. Άλλοι ερευνητές παρατήρησαν, όπως και οι γράφοντες, σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων της επιπεφυκίτιδας και πρόληψης των ασθματικών συμπτωμάτων [12]. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία περιορίζει επίσης τη δημιουργία νέων ευαισθησιών προς αλλεργιογόνα, διότι δρα ως τροποποιητής της βιολογικής αντίδρασης [13].
Εφαρμογή της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας στους ενήλικες
Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία έχει γίνει πλέον αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα και τις διεθνείς ιατρικές αρχές [Αllergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA)] ως θεραπεία που μπορεί να χορηγηθεί σε προσεκτικά επιλεγμένα άτομα που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα και/ ή άσθμα, που οφείλονται σε ευαισθησία σε γύρεις, ακάρεα της σκόνης του σπιτιού και επιθήλια γάτας [5].
Τα άτομα που επιλέγονται για υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είναι τα ανεπαρκώς ελεγχόμενα με τη συμβατική φαρμακοθεραπεία, τα άτομα που καθώς περνούν τα χρόνια επιδεινώνεται η κατάστασή τους, τα άτομα, που έχουν παρουσιάσει συστηματικές αντιδράσεις με την υποδόρια ανοσοθεραπεία και όσα άτομα δεν συμμορφώνονται στη θεραπεία ή αρνούνται να κάνουν τις υποδόριες ενέσεις αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία λαμβάνεται ασφαλώς από τον ασθενή στο σπίτι του, αφού δεν υπάρχει κίνδυνος παρενεργειών. Ο τρόπος αυτός ανοσοθεραπείας δεν επηρεάζει τη συμμόρφωση του ασθενούς.
Το προφίλ ασφαλείας της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας έχει αξιολογηθεί με ασφαλείς κλινικές δοκιμές, ενώ οι έρευνες και μελέτες σε ασθενείς μετά τη χρήση των υπογλωσσίων σταγόνων εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων δεν έχουν επιδείξει συστηματικές παρενέργειες. Δεν έχουμε ακόμη ανακοινώσεις για τους ενήλικες, όσον αφορά τη διατήρηση των μακροχρόνιων αποτελεσμάτων της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας, όπως έχουμε στα παιδιά.
Η δεκαετής εμπειρία Ελλήνων ΩΡΛ, οι οποίοι έχουν εφαρμόσει την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία σε δεκάδες ασθενείς με ΩΡΛ ατοπικές εκδηλώσεις έδειξε ότι τα θεραπευτικά αποτελέσματα της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας έχουν διαρκέσει 7 έτη, από το τέλος της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν διαρκούν περισσότερο. Έχει παρατηρηθεί ότι όσοι ενήλικες έκαναν υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είχαν ελαττωμένη συχνότητα εκδήλωσης άσθματος και γενικά αναπνευστικών λοιμώξεων. Άλλοι ερευνητές παρατήρησαν, όπως και οι γράφοντες, σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων της επιπεφυκίτιδας και πρόληψης των ασθματικών συμπτωμάτων [12]. Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία περιορίζει επίσης τη δημιουργία νέων ευαισθησιών προς αλλεργιογόνα, διότι δρα ως τροποποιητής της βιολογικής αντίδρασης [13].
Ελληνική εμπειρία με υπογλώσσιες σταγόνες εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων ή αντιαλλεργικών εμβολίων ALLERGOVAC SUBLINGUALE.
Oι γράφοντες έχουν απευαισθητοποιήσει επιτυχώς τα τελευταία 10 χρόνια 138 ενήλικες που έπασχαν από εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα (98 άτομα), ετήσια αλλεργική ρινίτιδα (40 άτομα). Από τους 138 ασθενείς οι 30 είχαν ταυτόχρονα και αλλεργικό άσθμα ηπίου έως μετρίου βαθμού και οι 45 συμπτώματα αλλεργικής επιπεφυκίτιδας. Τρεις ασθενείς είχαν αλλεργική ρινίτιδα και κρίσεις λαρυγγίτιδας και άσθματος.
Όσοι ολοκλήρωσαν τη θεραπεία τους μέσα σε τρία χρόνια, έπασχαν από ρινίτιδα ή ρινίτιδα και επιπεφυκίτιδα ή ρινίτιδα και άσθμα και πέρασαν 5 έτη από το τέλος της Υπογλώσσιας Ανοσοθεραπείας (σύνολο 22 ασθενείς), χωρίς οι ασθενείς να εμφανίσουν συμπτώματα άσθματος ή ρινοεπιπεφυκίτιδας, πλην τριών που εμφανίστηκε ήταν ηπίου βαθμού με συμπτώματα που διήρκεσαν για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και δεν χρειάστηκαν τη λήψη κάποιου συμβατικού αντιαλλεργικού φαρμάκου. Επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η έρευνα όλων των ασθενών αναφέρουμε μόνο αυτά τα προκαταρκτικά αποτελέσματα. Ουδείς ασθενής παρουσίασε οποιαδήποτε παρενέργεια και άπαντες συμμορφώθηκαν ή είναι συμμορφωμένοι με τη θεραπεία [15].
Τα αλλεργιογόνα εκχυλίσματα μπορεί να χορηγηθούν και υπό μορφή δισκίων, που περιέχουν μόνον ένα αλλεργιογόνο, όπως π.χ. αλλεργιογόνο αγρωστωδών. Η μορφή αυτή απευαισθητοποίησης θα μπορούσε να χορηγηθεί σε μονοαλλεργικά άτομα. Στην πράξη όμως η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών έχει ευαισθησίες σε περισσότερα του ενός αλλεργιογόνα και γιαυτό προτιμάται η χορήγηση υπογλωσσίων σταγόνων, αφού δίδεται η δυνατότητα της ανάμειξης των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων και έτσι να απευαισθητοποιηθεί ο ασθενής σε περισσότερα του ενός αλλεργιογόνα [16].
Υπογλώσσια ανοσοθεραπεία και τροφική αλλεργία
H τροφική αλλεργία είναι μια ανώμαλη ανοσολογική απόκριση μετά από έκθεση σε κάποιο τροφικό αλλεργιογόνο, που συνήθως λαμβάνεται από το στόμα. Η βασική αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας είναι η αποφυγή του ένοχου για πρόκληση αλλεργικών ή αναφυλακτικών συμπτωμάτων, τροφίμου, που μπορεί να είναι ακόμη και φρούτο.
Η τυχαία βρώση μιας αλλεργιογόνου τροφής μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις. Σε περίπτωση που η αποφυγή του αλλεργιογόνου τροφίμου είναι δυσχερής ή προβληματική εφαρμόζεται η ειδική για το παθογόνο αλλεργιογόνο ανοσοθεραπεία. Πρόσφατα, οι μελέτες που έχουν γίνει με διαφόρους τύπους ανοσοθεραπείας, για τη θεραπεία της τροφικής αλλεργίας περιλαμβάνουν την από του στόματος ή την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία
Προς το παρόν δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της στοματική ή της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας για τη ριζική θεραπεία της αλλεργίας στα φρούτα και ειδικότερα αυτής που σχετίζεται με το ροδάκινο και το μήλο. Έχουν γίνει δημοσιεύσεις που αφορούν ήπιες ή μέτριες παρενέργειες που εκδηλώθηκαν μετά από του στόματος και υπογλώσσια ανοσοθεραπεια. Παρά τούτο και αυτές οι παρενέργειες θα μπορούσαν να θεραπευτούν με φάρμακα [21].
Ενδορρινική ανοσοθεραπεία.
Με αυτή τη μέθοδο χορηγούνται με ενδορρινικούς ψεκασμούς τα αλλεργιογόνα εκχυλίσματα προς τα οποία είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής. Η μέθοδος είναι αποτελεσματική, αλλά δεν έχει γίνει δημοφιλής, καθώς οι ασθενείς προτιμούν την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Βrunton, R.L.: The Qualstonian Lectures, delivered before the Royal College of Surgeons. London: Macmillan,1877.
2. Goldberg, M.: Sublingual steroid therapy. Ciba Clin. Symp. 3:36:1951
3.Gibaldi, A.H. and Kanig, J.L.: Absorption of drugs through the oral mucosa. J. Oral Ther. 1:44, 1965.
4. Hansel, F.K. : Clinical Allergy, St. Louis: C.V. Mosby Co., 1953.
5. Canonica, G.W., Passalacqua G.: Sublingual immunotherapy in the treatment of adult allergic rhinitis patients. Allergy 2006:61 (Suppl):20-23.
6. Βousquet J. : Sublingual Immunotherapy: Validated!, Allergy 2006:61 (Suppl 81): 5-6.
7. Scadding GK, Brostoff J. Low dose sublingual therapy in patients with allergic rhinitis due to house dust mite. Clin Allergy 1986;16:483-491.
8.Bousquet J, Lockey R, Malling HJ. WHO Position Paper. Allergen immunotherapy:therapeutic vaccines for allergic disease. Alergy (Sppl) 1998;53:1-42.
9. Μοingeon P. Sublingual immunotherapy: from biological extracts to recombinant allergens. Allergy 2006:61(Suppl 81):15-19.
10. Μalling H.-J. Sublingual immunotherapy: efficacy-methodology and outcome of clinical trials. Allergy 2006:61(Suppl 81):24-28
11. Pham-Thi N, de Blic J., Schinmann P. Sublingual immunotherapy in the treatment of children. Allergy 2006:61(Suppl 81):7-10.
12. Pradalier A, Basset D, Claudel A, Couturier P, WesselF, Galvain S. et al. Sublingual-swallow immunotherapy (SLIT) with a standardized five-grass-pollen extract (drops and sublingual tablets) versus placebo in seasonal rhinitis. Allergy 1999;54:819-828.
13. Marogna M, Spadolini I, Massolo A, Canonica GW, Passalacqua G. Randomized controled open study of sublingual immunotherapy in real-life: clinical efficacy and more Allergy (Suppl) 2004;59:1205-1210.
14. Noon L.: Prophylactic inoculation against hay fever. Lancet 1:1572, 1911.
15. Md DS. Sublingual immunotherapy: A novel, albeit not so new, immunotherapy treatment modality. Am J Rhinol. 2008 Jan 21.
16. Nelson HS. Multiallergen immunotherapy for allergic rhinitis and asthma. J Allergy Clin Immunol. 2009 Feb 12.
17. Rodríguez-Pérez N, Ambriz-Moreno Mde J, Canonica GW, Penagos M. Frequency of acute systemic reactions in patients with allergic rhinitis and asthma treated with sublingual immunotherapy. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008 Sep;101(3):304-10.
18. Frati F, Scurati S, Puccinelli P, David M, Hilaire C, Capecce M, Marcucci F, Incorvaia C. Development of a sublingual allergy vaccine for grass pollinosis. Drug Des Devel Ther. 2010 Jul 21;4:99-105.
19. Shaikh WA, Shaikh SW. A prospective study on the safety of sublingual immunotherapy in pregnancy. Allergy. 2012 Jun;67(6):741-3.
20.Oykhman P, Kim HL, Ellis AK. Allergen immunotherapy in pregnancy.Allergy Asthma Clin Immunol. 2015 Nov 10;11:31. doi: 10.1186/s13223-015-0096-7.
21. 21. Yepes-Nuñez JJ, Zhang Y, Roqué I Figuls M, Bartra Tomas J, Reyes JM, Pineda de la Losa F, Enrique E.I mmunotherapy (oral and sublingual) for food allergy to fruits. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Nov 9;11:CD010522.
22. Cui L, Xia Z, Wang Z, Xu Z.Efficacy of sublingual immunotherapy with Dermatophagoides farina drops in monosensitized and polysensitized patients with allergic rhinitis]. Lin Chung Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi. 2015 Jun;29(12):1094-7.
23. Gorelik M1, Frischmeyer-Guerrerio PA. Innate and adaptive dendritic cell responses to immunotherapy. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2015 Dec;15(6):575-80. doi: 10.1097/ACI.0000000000000213.
24. Arasi S, Passalacqua G, Caminiti L, Crisafulli G, Fiamingo C, Pajno GB. Efficacy and safety of sublingual immunotherapy in children. Expert Rev Clin Immunol. 2015 Oct 23:1-8.
Arasi S, Passalacqua G, Caminiti L, Crisafulli G, Fiamingo C, Pajno GB. Efficacy and safety of sublingual immunotherapy in children. Expert Rev Clin Immunol. 2015 Oct 23:1-8.
Τελευταία Ενημέρωση (Τετάρτη, 03 Μάιος 2023 09:24)