ΔΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Δρ Δημήτριος Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ωτορινολαρυγγολογικό Ιατρείο Μονάδα εκπαίδευσης στη διακοπή του καπνίσματος. Δαμασκηνού 46, Κόρινθος 20100 τηλ. 2741026631, 6944280764, ΦΑΞ. 2741085030, www.pharmagel.gr, www.gelis.gr, www.orlpedia.gr,www.allergopedia.gr,www.gkelanto.gr e-mail: pharmage @otenet.gr ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Η πρώτη έκδοση το 2005 έγινε υπό την Αιγίδα της Πανελλήνιας Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας – Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου. Α΄Εκδοση: Πανελλήνια Εταιρεία ΩΡΛ Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου Αθήνα 2005. Copyright© Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, MD, DDS, ORL Δαμασκηνού 46 (P.O. BOX 370), Κόρινθος, Επιτρέπεται η αναδημοσίευση της παρούσης μελέτης ή τμήματος αυτής, χωρίς την άδεια του συγγραφέα ή της Πανελλήνιας Εταιρείας ΩΡΛ Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου, αρκεί να αναφερθεί η μελέτη ως βιβλιογραφική πηγή. Το παρόν πόνημα δεν γράφτηκε για οικονομικό όφελος του συγγραφέα, αλλά ως κοινωνική προσφορά και συμπαράσταση σε όσους θέλουν να απεξαρτηθούν από το κάπνισμα. Η εκτύπωσή της πρώτης έκδοσης του παρόντος βιβλίου χρηματοδοτήθηκε η από την Πανελλήνια Εταιρεία ΩΡΛ Χειρουργικής και Τραχήλου, με απόφαση του Δ.Σ. της Εταιρείας, της 12-2-2005 και διατέθηκε δωρεάν, τιμητικά, σε όλους τους Έλληνες Ωτορινολαρυγγολόγους. Η Β΄έκδοση, αναθεωρημένη αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στις 4 Φεβρουαρίου 2008 και στις 6 Αυγούστου του 2010. H Γ΄έκδοση έγινε από το Δημήτριο Ν. Γκέλη και αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στις 25 Ιανουαρίου του 2011 και είναι μια ανιδιοτελής προσφορά στη Δημόσια Υγεία. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καπνιστές άρχισαν να καπνίζουν με δική τους απόφαση. Όλοι οι καπνιστές γνωρίζουν ότι έχουν ελάχιστες πιθανότητες να ξεφύγουν, αργά ή γρήγορα από τις παρενέργειες της χρήσης καπνού. Παρά την ωμή ενημέρωση του Ελληνικού λαού για τους κινδύνους του καπνίσματος τίποτε δεν μπόρεσε να περιορίσει αυτή ην ομαδική αυτοκαταστροφική συμπεριφορά των καπνιστών, η οποία μπορεί να γίνει και δολοφονική για τους παθητικούς καπνιστές. Οι καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος εκδηλώνονται και στο ΩΡΛ σύστημα, οπόταν ο ΩΡΛ πρέπει να επιβάλλει την άμεση διακοπή του καπνίσματος στον ασθενή του. Ελάχιστοι ασθενείς έχουν τη δύναμη να κόψουν αμέσως το τσιγάρο. Αφού υπάρχουν ιατρικές μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος, που έχει επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά τους διεθνώς, είναι επιβεβλημένο ο ΩΡΛ να γνωρίζει να τις εφαρμόζει στο ιατρείο του. Η ύπαρξη ενδοσκοπικών μεθόδων διάγνωσης νεοπλασιών του ΩΡΛ συστήματος, επιτρέπει τη διάγνωση των νεοπλασιών στη γένεσή τους. Και σ’αυτές τις περιπτώσεις η διακοπή του καπνίσματος θα αποβεί σωτήρια για τους ασθενείς. Προκειμένου να κατορθώσει ο ΩΡΛ να αποκτήσει την ικανότητά και επάρκεια να κόβει το κάπνισμα στους ΩΡΛ ασθενείς του απαιτείται η ύπαρξη δύο προϋποθέσεων. 1. Να έχει μετεκπαιδευτεί ο ΩΡΛ σε ειδικά σεμινάρια στις στρατηγικές και τις ιατρικές μεθόδους και διακοπής του καπνίσματος. Τούτο απαιτεί από τον ΩΡΛ να είναι γνώστης των φαρμακευτικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος. 2. Να μπορεί ο ΩΡΛ να εγκαταστήσει μέσα στο χώρο της εργασίας του ειδικό ιατρείο διακοπής του καπνίσματος. Τούτο απαιτεί σύγχρονο εξοπλισμό με κατάλληλα ενδοσκόπια και εκπαίδευση στη χρήση τους Στην παρούσα μονογραφία παρατίθεται το πώς θα οργανωθεί το ΩΡΛ ιατρείο διακοπής του καπνίσματος, η φιλοσοφία της διακοπής του καπνίσματος, τι θα πρέπει να διδάσκονται όσοι ΩΡΛ θα παρακολουθήσουν τα μετεκπαιδεύτηκα σεμινάρια εκμάθησης της φαρμακευτικής διακοπής του καπνίσματος και τέλος η φαρμακευτική θεραπεία διακοπή του καπνίσματος. Η επιτακτική ανάγκη δημιουργίας ΩΡΛ ιατρείων διακοπής καπνίσματος και οργάνωσης σεμιναρίων μετεκπαίδευσης των ΩΡΛ στις φαρμακευτικές μεθόδους διακοπής καπνίσματος γνωστοποιήθηκε εγγράφως στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Οι ωτορινολαρυγγολόγοι θα μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά τα τμήματα διακοπής καπνίσματος, στα ιατρεία τους, εφόσον ο Κ.Υπουργός Υγείας εκδώσει απόφαση, με την οποία τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος μπορούν να αναγραφούν στα ασφαλιστικά βιβλιάρια των ασθενών. Αν ο καπνιστής πρέπει να πληρώσει από την τσέπη του τα απαραίτητα για τη διακοπή του καπνίσματος φάρμακα, αυτό τον αποτρέπει να λάβει τη μεγάλη απόφαση της διακοπής του καπνίσματος . Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο Ωτορινολαρυγγολόγος είναι ένας από τους κατάλληλους γιατρούς, που είναι σε θέση να βοηθήσει τους ασθενείς του να κόψουν το κάπνισμα. Για να επιτύχει αυτό του το στόχο ο ΩΡΛ θα πρέπει να γνωρίζει τις στρατηγικές που απαιτούνται και τις θεραπευτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται και έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές στη σύγχρονη κλινική πρακτική. Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες απεξάρτησης από τον καπνό. Γιαυτό ο κάθε καπνιστής, ο οποίος είναι ωτορινολαρυγγολογικός ασθενής, εντυπωσιάζεται και νοιώθει ευγνώμων προς τον ωτορινολαρυγγολόγο του, όταν αυτός προσπαθεί να τον διαφωτίσει πως θα διακόψει το κάπνισμα και πως θα επιτύχει αυτό, εφαρμόζοντας κάποια από τις σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους. Ο ωτορινολαρυγγολόγος πάντοτε ερευνά, παίρνοντας το ιστορικό, αν καπνίζει ο ή η ασθενής του, που τον έχει επισκεφτεί, ακόμη και για κάποιο ασήμαντο ΩΡΛ πρόβλημα. Ερευνάται πρώτα, πρώτα η στάση του ασθενούς προς το κάπνισμα. Υπενθυμίζεται ότι υπάρχουν τρεις στάσεις των ασθενών προς το κάπνισμα: ΩΡΛ ασθενείς που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα ΩΡΛ ασθενείς που δεν επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα ΩΡΛ ασθενείς που έχουν πρόσφατα κόψει το κάπνισμα
Η παρούσα μονογραφία είναι προϊόν μεθοδικής και επίμονης μελέτης των πλείστων καταξιωμένων μεθόδων θεραπείας της χρήσεως καπνού και της εξάρτησης από αυτόν, που υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία (1975 – 2011). Μελετήθηκαν επίσης οι πρόσφατες ανασκοπήσεις αξιολόγησης, ευχρηστότητας και χρησιμότητας και εφαρμογής των παραπάνω μεθόδων στην κλινική πράξη. Ο ωτορινολαρυγγολόγος αντιμετωπίζει παθήσεις που οφείλονται στον καπνό και εκ της πραγματικότητας αυτής οφείλει να δώσει εντολή διακοπής του καπνίσματος. Αν όμως είναι γνώστης των θεραπευτικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει καίρια, αποτελεσματικά και με περιορισμένο κίνδυνο υποτροπής του καπνίσματος. Η η πρώτη έκδοση της παρούσας μελέτης εδόθη προς αξιολόγηση στα μέλη της Πανελλήνιας Εταιρείας ΩΡΛ Χειρουργικής και Τραχήλου (Π.Ε.ΩΡΛ Χ.Κ.Τ.) και απεστάλητο 2005 και προς τον Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, χωρίς να βρεί ανταπόκριση. Το Δ.Σ. της Π.Ε.ΩΡΛ Χ.Κ.Τ. ομόφωνα ενέκρινε την εκτύπωση της μελέτης και την δωρεάν διανομή της όχι μόνο σε όσους ΩΡΛ θα παρακολουθήσουν το 1οΣεμινάριο εκπαίδευσης των ΩΡΛ στις θεραπευτικές μεθόδους, που θα γίνει στις 18-20 Μαρτίου, 2005, στην Αλεξανδρούπολη, αλλά και προς όλους τους ΩΡΛ της Ελλάδος που δεν θα μπορέσουν να παραβρεθούν σ’αυτό. Δεν ζητήθηκε η χορηγία οποιασδήποτε μορφής από οποιονδήποτε, διότι έτσι ο συγγραφέας προστάτευσε την αντικειμενική του κρίση και γιαυτό από αυτή τη θέση εκφράζει τις ευχαριστίες του στα μέλη του Δ.Σ. της Π.Ε.ΩΡΛ Χ.Κ.Τ. : Θεόδωρο Σφήκα (Αντιπρόεδρο), Ιωάννη Ξενέλη (Γεν. Γραμματέα), Θεοφάνη Ρηγάτο (Ταμία), Όλγα Κεσίδου (Ειδική Γραμματέα), και τα Μέλη: Ευάγγελο Γκόλα, Ιωάννη Γιωτάκη, Σπύρο Μεταξά, Ηλία Καραπάντζο. Ο ωτορινολαρυγγολόγος που θα εκπαιδευτεί στις θεραπευτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος συμβάλλει τα μέγιστα στην πρόληψη των νόσων που οφείλονται στη χρήση του καπνού, βοηθάει στο ανέβασμα της ποιότητας ζωής των ασθενών του και στηρίζει την εθνική οικονομία. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΑΓΚΗ ΙΔΡΥΣΗΣ ΩΡΛ ΙΑΤΡΕΙΩΝ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες νοσηρότητας και θνησιμότητας, αφού μπορεί να πυροδοτήσει, τόσο στους ενεργητικούς, όσο και στους παθητικούς καπνιστές νόσους σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Παρά τις αντικαπνιστικές εκστρατείες που έχουν οργανωθεί από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κατά καιρούς, εν τούτοις η κατά κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων αυξάνεται κάθε χρόνο και περισσότερο. Η ευθύνη των ιατρών είναι τεράστια, όσον αφορά στην εξεύρεση τρόπων διακοπής του καπνίσματος, όσο και στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των νόσων από κάπνισμα. Οι Ωτορινολαρυγγολόγοι, λόγω της φύσεως της ειδικότητάς τους είναι υποχρεωμένοι να επιβάλουν την διακοπή του καπνίσματος στους ΩΡΛ ασθενείς τους. Το να κόψει ο ΩΡΛ το κάπνισμα σε έναν ασθενή, αποτελεί δυσχερές έργο. Διότι, χωρίς να υπάρχει πλέον αμφιβολία, ο ασθενής είναι εξαρτημένο από τη νικοτίνη άτομο. Η διακοπή του καπνίσματος συνοδεύεται από στερητικό σύνδρομο, τα συμπτώματα του οποίου ποικίλουν από καπνιστή σε καπνιστή. Βάσει λοιπόν αυτής της κατάστασης ο ΩΡΛ, εφόσον θέλει να είναι αποτελεσματικός θεραπευτής οφείλει να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά όλες τις ενδοσκοπικές διαγνωστικές μεθόδους, εξοπλίζοντας με κατάλληλα ενδοσκόπια το ιατρείο του και να γνωρίζει τουλάχιστον τη φαρμακευτική μέθοδο διακοπής του καπνίσματος, καθώς και τους τρόπους προσέγγισης του ασθενούς, που πρόκειται να διακόψει το κάπνισμα και του ασθενούς που βρίσκεται με συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης. Η ειδική σχέση των ΩΡΛ με τους καπνιστές ασθενείς τους, επιτρέπει στους πρώτους να εφαρμόσουν τις μεθόδους διακοπής καπνίσματος μέσα στο ΩΡΛ ιατρείο τους ή στο εξωτερικό ΩΡΛ ιατρείο ενός κρατικού ή ιδιωτικού νοσοκομείου. Η παρακολούθηση του ασθενούς για το κυρίως ΩΡΛ πρόβλημα , αναγκαστικά θα περιλαμβάνει και τον έλεγχο της εφαρμογής της θεραπείας της διακοπής του καπνίσματος. ΠΩΣ ΘΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΙ Ο ΩΡΛ ΣΤΟ ΝΑ ΚΟΒΕΙ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥ Στην παρούσα εργασία περιγράφονται οι μέθοδοι ιατρικής διακοπής του καπνίσματος, που αναγράφονται στη διεθνή βιβλιογραφία προσαρμοσμένες να χρησιμοποιηθούν από τους ΩΡΛ στο ιατρείο τους, το οποίο πρέπει να είναι εξοπλισμένο με όλα τα διαγνωστικά μέσα, τα οποία έγκαιρα αποκαλύπτουν τις εκ καπνού βλάβες. Οποιοσδήποτε ασθενής επισκέπτεται ΩΡΛ για οποιοδήποτε πρόβλημα, ανεξαρτήτως συμπτωματολογίας, θα πρέπει να ερωτάται κατά τη λήψη του ιστορικού αν είναι καπνιστής. Σε όλους τους καπνιστές υποχρεωτικά θα πρέπει να γίνεται ενδοσκοπικός έλεγχος που θα ξεκινάει από τη στοματική κοιλότητα, θα ελέγχεται ο ρινοφάρυγγας, ο φάρυγγας και ο λάρυγγας. Εφόσον με διδακτικό τρόπο αυτές οι βλάβες επιδειχτούν στον ασθενή, Ο ΩΡΛ είναι πανέτοιμος να παρακινήσει και να πείσει τον ασθενή του να κόψει το τσιγάρο. Αφού τον πείσει του περιγράφει τι θα περιλαμβάνει η θεραπεία διακοπής του τσιγάρου, πόσο θα διαρκέσει και πόσο θα κοστίσει. Αναφέρεται το κόστος, το οποίο πρέπει να είναι πάντοτε λογικό και να καλύπτεται πλήρως από τα ταμεία ασφάλισης των ασθενών, καθόσον η πείρα έδειξε ότι όταν οι καπνιστές πληρώνουν για να θεραπευτούν δεν διακόπτουν εύκολα το πρόγραμμα της θεραπείας και ολοκληρώνουν επιτυχώς τη θεραπεία τους. Η αναγραφή και ανάρτηση πινακίδας, έξω από το κανονικό ΩΡΛ ιατρείο, που θα γράφει: ΩΡΛ ΙΑΤΡΕΙΟ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ, θα σημαίνει ότι αυτός ο ΩΡΛ, στον οποίο ανήκει το ιατρείο είναι εκπαιδευμένος ή μετεκπαιδευμένος στις φαρμακευτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος. Από την άλλη πλευρά η πινακίδα προσδίδει κύρος και αξιοπιστία στον ιατρό, που έχει εκπαιδευτεί στις μεθόδους διακοπής του καπνίσματος. Το πρόγραμμα της εκπαίδευσης των ΩΡΛ στη διακοπή του καπνίσματος μπορεί να το διδάξουν Ωτορινολαρυγγολόγοι που γνωρίζουν το αντικείμενο σε Σεμινάρια τα οποία θα διοργανώνει η Π.Ε.ΩΡΛ Χ.Κ.Τ, υπό την αιγίδα του Υπουργείου παιδείας. Στα σεμινάρια αυτά οι ΩΡΛ θα διδάσκονται. 1. Τις παλαιές και σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους κλινικής διάγνωσης των εκ χρήσεως καπνού, ΩΡΛ παθήσεων. Στις σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους περιλαμβάνονται: α) Η άμεση βίντεοενδοσκόπηση στόματος, φάρυγγα ρινοφάρυγγα και λάρυγγα. β) Η εξεπαφής βίντεοενδοσκοπική λαρυγγοσκόπηση. γ) Η εξ επαφής βίντεοενδοσκοπική ρινοσκόπηση. δ) Η αυτοφθορίζουσα λαρυγγοσκόπηση. ε) Η αυτοφθορίζουσα ρινοφαρυγγολαρυγγοσκόπηση. Τα ευρήματα των παραπάνω εξετάσεων καταγράφονται σε βιντεοκασέτα ή εκτυπώνονται επί χάρτου. 2. Μέθοδοι ψυχολογικής προσέγγισης ασθενών, στους οποίους έχουν αποκαλυφθεί νεοπλασίες ή νεοπλασίες in situ. Εκπαίδευση στη διάγνωση της χρονίας ή συγκεκαλυμμένης κατάθλιψης και άλλων σοβαρών ψυχικών νόσων, ώστε μόλις τις αναγνωρίζει ο ΩΡΛ να τους παραπέμπει στον ψυχίατρο. Σχεδόν οι περισσότεροι ψυχωσικοί ασθενείς είναι μανιώδεις καπνιστές. 3. Εκπαίδευση στις αποδεκτές διεθνώς φαρμακευτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος. Πληροφόρηση για τη δράση, ιδιότητες, ενδείξεις, αντενδείξεις, παρενέργειες, ανεπιθύμητες ενέργειες των υποκαταστάτων της νικοτίνης καθώς και οποιουδήποτε φαρμάκου χρησιμοποιείται στη διακοπή του καπνίσματος. 4. Εκπαίδευση στα ηλεκτρονικά προγράμματα διατροφολογίας, των οποίων η αποτελεσματική χρήση από τον ΩΡΛ θα παρεμποδίσει τους ασθενείς να γίνουν υπέρβαροι κατά τη φάση του στερητικού σταδίου μετά τη διακοπή του καπνίσματος. 5. Τεχνικές παρακολούθησης των ασθενών μετά τη διακοπή του τσιγάρου και την εφαρμογή των μεθόδων φαρμακευτικής διακοπής του. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΩΡΛ ΣΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ EINAI ΔΥΝΑΤΟΝ ΕΝΑΣ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟ ΝΑ ΚΟΨΕΙ ΤΟ ΚΆΠΝΙΣΜΑ; Η διακοπή του καπνίσματος για μερικούς καπνιστές αποτελεί εύκολη διαδικασία, όταν παρακινηθούν από οποιοδήποτε ιατρό και ιδιαίτερα από το Ωτορινολαρυγγολόγο. Δυστυχώς όμως, για την πλειοψηφία των καπνιστών η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί δυσκολότατο εγχείρημα, παρά τις παροτρύνσεις του γιατρού και παρά τις προειδοποιήσεις του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, και παρά την λεπτομερή ενημέρωση από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας για τις καταστροφικές και θανατηφόρες δράσεις του καπνίσματος. Πολλοί καπνιστές επιθυμούν ή επιβάλλεται να κόψουν το κάπνισμα για ωτορινολαρυγγολογικούς λόγους (χρονία λαρυγγίτιδα, λευκοπλακία σε διά- φορα σημεία του βλεννογόνου του στόματος ή του φάρυγγα ή του λάρυγγα κλπ), αλλά τούτο για πολλούς είναι αδύνατον. Η αποτυχία του να κόψει κάποιος το τσιγάρο συνδέεται με συμπεριφορικούς παράγοντες και με την εξάρτηση από τη νικοτίνη, λόγω των ψυχοδραστικών αποτελεσμάτων του φαρμάκου, κυρίως στον υπομέλανα τόπο (locus ceruleus) και στο μεσοδρεπανοειδές ντοπαμινεργικό σύστημα (mesolimbic dopaminergic system). Αυτή η γνώση συνέβαλε στην επινόηση της φαρμακευτικής αντιμετώπισης της διακοπής του καπνίσματος, χρησιμοποιώντας υποκατάστατα της νικοτίνης. Η υποκατάσταση νικοτίνης ελέγχει μερικώς το σύνδρομο στέρησης, το οποίο , μερικές φορές είναι πολύ έντονο στους ασθενείς οι οποίοι στην πραγματικότητα πάσχουν από φαρμακευτική εξάρτηση. Γιαυτό, εδώ και χρόνια έχει χορηγηθεί διαδερμικά νικοτίνη ή τσίχλες νικοτίνης ή και άλλα φάρμακα που θα περιγραφούν παρακάτω. Μετά τη διαδερμική χορήγηση νικοτίνης, τα επίπεδα της νικοτίνης του αίματος είναι σχετικά χαμηλά, αλλά σταθερά. Οι τσίχλες νικοτίνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνες τους ή σε συνδυασμό με τη διαδερμική χορήγηση. Αμφότερες οι μέθοδοι μπορούν να διπλασιάσουν βιολογικά ελεγμένους ρυθμούς επιτυχίας. Οι κίνδυνοι από τα υποκατάστατα της νικοτίνης, σε σύγκριση με τους κινδύνους του συνεχιζόμενου καπνίσματος, είναι περιορισμένοι. Η μελέτη της σύγχρονης βιβλιογραφίας επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση των ενδείξεων και των περιορισμών της φαρμακευτικής θεραπείας της διακοπής του καπνίσματος. Τόσον η μεγάλη εμπειρία της περασμένης δεκαετίας στη χρήση φαρμάκων για τη διακοπή του καπνίσματος, όσον και η ψυχολογική σχέση ιατρού-ασθενούς που αναπτύσσεται μεταξύ του Ωτορινολαρυγγολόγου και των καπνιστών ασθενών του, οδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα ότι ο Ωτορινολαρυγγολόγος με κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί να οργανώσει αποτελεσματικό ιατρείο διακοπής του καπνίσματος. Είναι απερίγραπτη η αμηχανία του Ωτορινολαρυγγολόγου, ο οποίος, εξετάζοντας τον ασθενή του διαγιγνώσκει μια νόσο από χρήση καπνού. Είναι υποχρεωμένος να δώσει εντολή διακοπής του καπνίσματος. Ο ασθενής συνειδητοποιώντας την κατάσταση της υγείας του κάνει φιλότιμες προσπάθειες να κόψει το τσιγάρο. Μερικές φορές το καταφέρνει. Τις περισσότερες φορές αποτυγχάνει ή αδυνατεί να κόψει το τσιγάρο και συνεχίζει να καπνίζει επιβαρύνοντας την κατάσταση της υγείας του. Τώρα πια ο Ωτορινολαρυγγολόγος μπορεί να ενθαρρύνει τον ασθενή του και να του εξηγήσει ότι υπάρχει η δυνατότητα να κοπεί το τσιγάρο με φαρμακευτικά μέσα, υπό την καθοδήγηση και συνεχή παρακολούθηση και εποπτεία του μέσα σε δύο το πολύ μήνες. Αυτή η αυτοπεποίθηση που συνοδεύει την ιατρική συμπεριφορά του εκπαιδευμένου στη φαρμακευτική θεραπεία της διακοπής του καπνίσματος Ωτορινολαρυγγολόγου αποτελεί σοβαρή ψυχολογική στήριξη για τον ασθενή, ο οποίος έχει προκαταβολικά δώσει την εμπιστοσύνη του στον Ωτορινολαρυγγολόγο για την επίλυση του κύριου οργανικού ωτορινολαρυγγολογικού του προβλήματος. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος μπορεί να ενισχύσει και να υποστηρίξει τους ασθενείς του να αλλάξουν και τον τρόπο της ζωής τους, όσον αφορά το κάπνισμα, (Prignot J., 1995). Ο Ωτορινολαρυγγολόγος που θα οργανώσει ιατρείο διακοπής καπνίσματος πρέπει να είναι ενήμερος για όλες τις υπάρχουσες μεθόδους διακοπής καπνίσματος, άσχετα αν δεν μπορεί να τις εφαρμόσει, όλες. Στις μη φαρμακευτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος περιλαμβάνονται η συμπεριφορική θεραπεία, η λήψη απόφασης να κόψει το τσιγάρο κάποιος μια συγκεκριμένη ημερομηνία, η λήψη συμβουλής και παρότρυνσης από γιατρό να κόψει το τσιγάρο και οι συνεχείς επισκέψεις του στο γιατρό για την αξιολόγηση της προόδου, προσεγγίσεις αυτοβοήθειας από τους ίδιους τους ασθενείς, συμμετοχή σε συμβουλευτικές ομάδες, χρησιμοποίηση ειδικών φίλτρων στα τσιγάρα, ύπνωση και βελονισμό. Βεβαίως αν τα παραπάνω μέσα ήσαν πάντοτε αποτελεσματικά θα είχαν καθιερωθεί ως αποκλειστικές μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος. Πλην όμως, τα αποτελέσματα τους κυμαίνονται από ουσιαστικά μέχρι μηδαμινά. Οι μόνοι φαρμακευτικοί παράγοντες που έχουν γίνει αποδεκτοί από το FDA για τη θεραπευτική διακοπή του καπνίσματος είναι η νικοτίνη και η βουπροπιόνη. Όταν η νικοτίνη χρησιμοποιείται, σε συνδυασμό με τις μη φαρμακευτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος , χονδρικά διπλασιάζεται η συχνότητα διακοπής του καπνίσματος σε σύγκριση με ομάδες καπνιστών που χρησιμοποίησαν εικονικά φάρμακα. Οι θεραπείες με υποκατάστατα νικοτίνης επιτυγχάνονται με την εφαρμογή διαδερμικών αυτοκόλλητων νικοτίνης και τη χρήση τσιχλών νικοτίνης. Κατά το χρονικό διάστημα από το Μάρτιο του 2007 έως το Σεπτέμβριο του 2008 ερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων που συνταγογραφούνται στην Ολλανδία για τη διακοπή του καπνίσματος. Η έρευνα έγινε επί 2.5 εκατομμυρίων ανθρώπων σε άτομα ηλικίας ≥18 ετών, που πήραν με συνταγή από φαρμακείο βαρενικλίνη, βουπροπιόνη, υποκατάστατα νικοτίνης ή νορτριπτιλίνη. Η έρευνα έγινε με τη συνεργασία των φαρμακοποιών, οι οποίοι έδωσαν ειδικά ερωτηματολόγια στους ασθενείς, προς συμπλήρωση και βρέθηκε ότι: Από τα 2,684 που έλαβαν μέρος στη έρευνα αποκρίθηκαν οι 698 (26%), από αυτούς οι 612 περιελήφθησαν στην ανάλυση. Το συχνότερα χρησιμοποιηθέν φάρμακο για τη διακοπή του καπνίσματος ήταν η βουπροπιόνη (35% των ασθενών) , ακολούθησε η βαρενικλίνη (28%) , βουπροπιόνη + νορτριπτιλίνη (12%) και βαρενικλίνη + νορτριπτιλίνη (9%). Το 51% των ασθενών εφάρμοσε και συμπεριφορική θεραπεία. Συνολικά το 53% των χρηστών βουπροπιόνης, το 51% των χρηστών βαρενικλίνης , το 42% των χρηστών νορτριπτιλίνης και το 20-40% των ασθενών που χρησιμοποίησαν πολλαπλά φάρμακα ανέφεραν τη στιγμή που τους είχε τεθεί το ερωτηματολόγιο ότι δεν κάπνιζαν. Ο μέσος αριθμός ημερών μεταξύ του χρόνου που τέθηκε το ερωτηματολόγιο και της ημερομηνίας που ξεκίνησε η διακοπή του καπνίσματος κυμαινότανε από 271 ημέρες (104-432) για τη βαρενικλίνη +βουπροπιόνη μέχρι τις 356 (205-518) για τη βουπροπιόνη. Η μέση διάρκεια χρήσης των φαρμάκων κυμάνθηκε από 42 έως 53 ημέρες μεταξύ αυτών που έκοψαν το κάπνισμα και από 19 έως 42 ημέρες μεταξύ αυτών που ήσαν υπότροποι στο κάπνισμα. Συμπερασματικά από αυτή τη μελέτη φαίνεται ότι μέχρι και το 50% των ατόμων που πήραν φάρμακο διακοπής καπνισματος από το φαρμακείο διέκοψαν το κάπνισμα. Γιαυτό το λόγο χρειάζεται να διευρυνθεί η δυνατότητα συνταγογράφησης των φαρμάκων που συμβάλλουν στη διακοπή καπνίσματος και στους ωτορινολαρυγγολόγους, οι οποίοι άλλωστε έχουν και σοβαρότατους λόγους να επιβάλουν την άμεση διακοπή του καπνίσματος στους ασθενείς τους.. ΣΤΑΔΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟ ΕΝΤΟΠΙΣΜΌΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΗΘΕΙΏΝ ΚΑΠΝΊΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΉ Κατά τη διάρκεια της λήψης του ιστορικού για το ΩΡΛ πρόβλημα,, για το οποίο άλλωστε επισκέφτηκε κάποιος έναν ΩΡΛ, ερωτάται ο ασθενής αν επιθυμεί να κόψει το κάπνισμα ή αν το έχει κόψει πρόσφατα ή στο παρελθόν. Πολλοί ασθενείς δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Συνοπτικά λοιπόν διακρίνονται τρεις ομάδες καπνιστών: 1, Καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. 2. Καπνιστές που δεν επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα 3. Πρώην καπνιστές Αφού έχει ερευνηθεί η επιθυμία για διάθεση διακοπής του καπνίσματος, μπορεί να αποφασιστεί ο τρόπος παρέμβασης του ΩΡΛ, είτε βοηθώντας στη διακοπή ή κινητοποιώντας τον ασθενή πως θα αποφασίσει να αναπτύξει επιθυμία διακοπής του καπνίσματος. Οι πρώην καπνιστές θα πρέπει να καθοδηγηθούν πως δεν θα επαναλάβουν το κάπνισμα. Ο ωτορινολαρυγγολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει τέσσερα στάδια στην θεραπευτική του προσπάθεια να κόψει σε κάποιον το τσιγάρο: Την προμελέτη, τη μελέτη, την εφαρμογή της μελέτης και τη διατήρηση των αποτελεσμάτων. 1. Η προμελέτη περιλαμβάνει το να επισημάνει ο Ωτορινολαρυγγολόγος την ανάγκη να κοπεί το τσιγάρο και την ενημέρωση του ασθενούς ότι υπάρχουν φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές μέθοδοι διακοπής του τσιγάρου, τις οποίες κατέχει ο ΩΡΛ και μπορεί να τις εφαρμόσει με αρκετά σεβαστό ποσοστό επιτυχίας. Στο στάδιο αυτό ο ΩΡΛ κατευθύνει τον ασθενή ότι ήλθε η ώρα να κόψει το κάπνισμα ή απλούστερα ο ΩΡΛ διεγείρει τη βούληση και την αποφασιστικότητα του καπνιστή να κόψει το τσιγάρο. 2. Η μελέτη περιλαμβάνει την ακριβή εφαρμογή μιας μεθόδου διακοπής του καπνίσματος για κάποιον συγκεκριμένο ασθενή. Η μελέτη έχει νόημα να γίνει, εφόσον ο ασθενής έχει αποδεχτεί την ιδέα της διακοπής του καπνίσματος και επιστρέφει εκούσια στον ΩΡΛ ζητώντας του να τον βοηθήσει. Σ’αυτό το στάδιο ο ΩΡΛ περιγράφει λεπτομερώς στον ασθενή πως και με τι θα βοηθηθεί να κόψει το τσιγάρο, τι επακόλουθα θα έχει για τον οργανισμό του η διακοπή του καπνίσματος και τι παρενέργειες μπορεί να προκληθούν από τη χρησιμοποίηση των υποκατάστατων της νικοτίνης και των φαρμάκων. 3. Η εφαρμογή της μελέτης περιλαμβάνει τη συνταγογράφηση των υποκαταστάτων ή άλλων φαρμάκων και ο καθορισμός ορισμένων επισκέψεων του ασθενούς, ώστε ο ΩΡΛ να αξιολογεί τη δράση και τις πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων, αλλά και τις επιπλοκές που μπορεί να συνοδεύουν τη δια κοπή του καπνίσματος, όπως το σύνδρομο της απεξάρτησης. 4. Διατήρηση των αποτελεσμάτων: Αφού επιτευχθεί η διακοπή του καπνίσματος ο ασθενής συνεχίζει να επισκέπτεται τον ΩΡΛ, κατά τακτά χρονικά διαστήματα , τόσο για την αξιολόγηση του ΩΡΛ συστήματός του, όσο και για την συναισθηματική του υποστήριξη από τον ΩΡΛ, με στόχο τη εξασφάλιση του αποτελέσματος και την αποτροπή της υποτροπής, (Haxby DG., 1995). Δυστυχώς η εξάρτηση από τη νικοτίνη για μερικούς είναι πολύ ισχυρή και αδυνατούν να απαλλαχτούν από αυτήν ακόμη και με φαρμακευτικά μέσα (65-60%). Οι συχνότητες υποτροπής είναι υψηλές και είναι δύσκολη η εφαρμογή μιας στρατηγικής διακοπής του καπνίσματος, ανεξάρτητα από το ποια μέθοδο θα χρησιμοποιηθεί στον κάθε ασθενή. Γιαυτό ο Ωτορινολαρυγγολόγος ποτέ δεν εγκαταλείπει τον ασθενή του και επικοινωνεί μαζί του, κατά τακτά και απρόβλεπτα για τον ασθενή χρονικά διαστήματα, ενισχύοντάς τον να διατηρήσει τη διακοπή του καπνίσματος, την οποία επέτυχε ο ασθενής θεραπευτικά, αλλά στρατολογώντας και την αποφασιστική θέλησή του. Ενθαρρύνοντας τη διακοπή του καπνίσματος, επιλέγοντας τα καταλληλότερα για τον ασθενή φάρμακα ή μεθόδους, παρακολουθώντας και υποστηρίζοντας τους ασθενείς στο στάδιο της εμφάνισης του συνδρόμου της στέρησης από τη νικοτίνη εφαρμόζεται μια πληρέστερη θεραπευτική φροντίδα για τη διακοπή της χρήσης του καπνού, (Ho K, Abourjaily HM., et al, 2001). ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΗ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΑΤΡΕΙΩΝ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ; Ο ωτορινολαρυγγολόγος είναι ο κλινικός ιατρός που δέχεται ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών με συμπτώματα, που οφείλονται αποκλειστικά στο κάπνισμα ή μπορεί να οφείλονται στο κάπνισμα. Ο ωτορινολαρυγγολόγος είναι εκπαιδευμένος, εξ ανάγκης να βρίσκει τρόπους να πείθει τον ασθενή να κόψει το κάπνισμα ή επιβάλλει υποχρεωτικά τη διακοπή του καπνίσματος λόγω της βαρύτητας της νόσου που διαγιγνώσκει και πρέπει να θεραπεύσει. Γνωρίζει τα συμπτώματα στέρησης που δημιουργούνται με τη διακοπή του καπνίσματος, που του περιγράφουν οι ασθενείς του. Τα συμπτώματα αυτά ποικίλουν σε ένταση και διάρκεια από ασθενούς σε ασθενή και μπορούν σήμερα και αυτά να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά χάρις τη σύγχρονη ιατρική μεθοδολογία διακοπής του καπνίσματος. Η τεχνική της κλινικής εξέτασης και διάγνωσης που χρησιμοποιούν οι ΩΡΛ δημιουργεί ειδική επικοινωνιακή σχέση με τους ΩΡΛ ασθενείς τους, και δύσκολα ένας ΩΡΛ άρρωστος απορρίπτει τις συστάσεις του ΩΡΛ, που αφορούν τη διακοπή του καπνίσματος. Βάσει των ανωτέρων, η Πανελλήνια Εταιρεία ΩΡΛ Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου, στην προσπάθεια της να συμβάλλει στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των μελών της παραδίδει στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης το παρόν πρόγραμμα εκπαίδευσης των Ελλήνων Ωτορινολαρυγγολόγων, με το οποίο θα μπορούν να δημιουργήσουν μέσα στο χώρο της καθημερινής εργασίας τους ιατρείο εφαρμογής ιατρικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος. Το πρόγραμμα αυτό συντάχθηκε χρησιμοποιώντας τις γνώσεις της Ωτορινολαρυγγολογίας και της σύγχρονης φαρμακολογίας και θεραπευτικής. Στηρίζεται στην εφαρμογή υποκαταστάτων του τσιγάρου, στην εκπαίδευση των ασθενών και στη δημιουργία προσωπικών κινήτρων για να κόψει ο ασθενής το τσιγάρο. Αν ο Ωτορινολαρυγγολόγος εκπαιδευτεί στο προτεινόμενο πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος, θα μπορεί μόνος του στο χώρο της καθημερινής εργασίας του να βοηθήσει τον καπνιστή ασθενή του να κόψει το τσιγάρο, χωρίς να απαιτούνται επισκέψεις σε άλλους ειδικούς, εκτός και αν αυτό επιβάλλεται από ειδικούς λόγους (π.χ. οι ψυχιατρικοί ασθενείς). Αν εξοικειωθεί ο Ωτορινολαρυγγολόγος με το προτεινόμενο πρόγραμμα θα βελτιώσει τη θεραπευτική του αποτελεσματικότητα και θα συμβάλλει στον περιορισμό της εκ χρήσεως καπνού νοσηρότητας και θνησιμότητας του Ελληνικού πληθυσμού. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 1400 Ωτορινολαρυγγολόγοι διεσπαρμένοι σε κάθε γωνιά της χώρας μας, τους οποίους επισκέπτονται καθημερινά καπνιστές ασθενείς, που δεν πάσχουν απαραιτήτως από νόσο εκ καπνού. Όμως ένας καπνιστής αργά ή γρήγορα έχει την πιθανότητα να αναπτύξει ΩΡΛ νόσο επειδή είναι καπνιστής. Ο εκπαιδευμένος ΩΡΛ στις ιατρικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος έχει τη μοναδική επικοινωνιακή ευκαιρία να ενημερώσει τον ασθενή ότι το κόψιμο του καπνίσματος είναι επιβεβλημένο και ότι υπάρχουν ιατρικοί τρόποι διακοπής του. Η εφαρμογή του προγράμματος διακοπής του καπνίσματος από τον ΩΡΛ μπορεί να περιληφθεί στην εργασία ρουτίνας του ΩΡΛ, πράγμα που θα τον καταστήσει πρωταγωνιστή ιατρό στην προληπτική ιατρική. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΠΝΙΣΤΩΝ Ο Ωτορινολαρυγγολόγος που θα ιδρύσει ιατρείο διακοπής καπνίσματος μέσα στο χώρο εργασίας του πρέπει να ενημερωθεί για όλους τους διαθέσιμους τρόπους, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιούνται για τη διακοπή του καπνίσματος όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Επίσης πρέπει να γνωρίζει και όλες τις ομάδες καπνιστών, οι οποίοι μπορεί να νοσήσουν από το κάπνισμα σε άλλα συστήματα εκτός από το ΩΡΛ, όπως π.χ. οι ασθενείς με καρδιακή ή αγγειακή νόσο, νόσους των πνευμόνων, κλπ. Είναι σημαντικό να προσφέρονται οι υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος και στις εγκύους γυναίκες, ή στις γυναίκες που πρόκειται να μείνουν έγκυες. Έχει υπολογιστεί καπνίζει το 12-22% των γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, (Haviland L, et al. 2004). H σχέση μεταξύ του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και των παρενεργειών του, έχει ευρύτατα ανακοινωθεί εδώ και πολλά έτη. Ο στόχος όλων των Υπουργείων υγείας στο υγειονομικά ανεπτυγμένο κόσμο είναι να φτάσει η επίπτωση του καπνίσματος στις εγκύους στο 1% ή και λιγότερο, μέχρι το 2010. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος μπορεί να περάσει το μήνυμα της διακοπής του τσιγάρου σε όσες εγκύους τον επισκέπτονται για ΩΡΛ προβλήματα κατά τη διάρκεια της κυήσεως. Οι έγκυες καπνίστριες πρέπει να μπορούν να βοηθούνται για τη διακοπή του καπνίσματος από τον μαιευτήρα γυναικολόγο τους και οποιοδήποτε γιατρό, προς τον οποίο πρέπει να καταφεύγουν για μη μαιευτικό πρόβλημα, όπως οι ΩΡΛ. Επιπλέον πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι στην ύπαρξη ιατρικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος και της ανάγκης διακοπής του καπνίσματος στις εγκύους όλοι οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, Επί πλέον πρέπει να αξιοποιηθούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ώστε με συνεχείς ενημερωτικές εκπομπές να πληροφορούν το κοινό για την ύπαρξη ιατρικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος, τα ποσοστά επιτυχίας τους και ποιοι ειδικοί είναι εκπαιδευμένοι στις ιατρικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, (Orleans T, et al. 2004). Υπάρχουν έγκυες που κόβουν το κάπνισμα μόνες τους μόλις μάθουν ότι έμειναν έγκυες. Για άλλες είναι αδύνατον να κόψουν το κάπνισμα, ενώ άλλες ενώ το κόβουν, όσο είναι έγκυες, το ξαναρχίζουν αμέσως μετά τον τοκετό. Έχει επιδειχτεί ότι οι βραχείες ιατρικές παρεμβάσεις και προτροπές διακοπής του καπνίσματος στις εγκύους αυξάνουν την αποχή από το κάπνισμα μεταξύ των γυναικών που δεν το κόβουν το κάπνισμα μόνες τους αυτόματα. Οι ιατρικές παρεμβάσεις και προτροπές μετά τον τοκετό δεν επηρεάζουν την υποτροπή στο κάπνισμα, ούτε τη συχνότητα καπνίσματος, (Pbert L,, et al, 2004). ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΣ Ο ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΣ ΣΤΙΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Σημαντικότατος αριθμός ΩΡΛ ασθενών πάσχουν από νόσους του ΩΡΛ συστήματος που οφείλονται στο κάπνισμα. Οι ΩΡΛ εκτός από την ευθύνη της διάγνωσης και θεραπείας των νόσων που οφείλονται στο κάπνισμα είναι υποχρεωμένος να επιβάλλει τη διακοπή του καπνίσματος στον ασθενή. Δυστυχώς η διακοπή του καπνίσματος δεν είναι εύκολα εφικτή για την πλειοψηφία των ασθενών. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι το κάπνισμα προκαλεί εξάρτηση παρόμοια με αυτή των αμφεταμινών, οπιοειδών και της κοκαΐνης. Συνεπώς ο ΩΡΛ θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένος και έτοιμος να θεραπεύσει την εξάρτηση του ασθενούς στη νικοτίνη και τα συμπτώματα που τη συνοδεύουν. Ο ωτορινολαρυγγολόγος οφείλει να εκπαιδεύει τους καπνιστές για τις καταστρεπτικές δράσεις που ασκεί ο καπνός στους ίδιους τους ασθενείς, αλλά και στα άτομα που καπνίζουν παθητικά στο περιβάλλον της κατοικίας και της εργασίας τους. Οι χρόνιοι καπνιστές μπορεί να χρειαστούν θεραπεία, η οποία πρέπει να γίνεται με επανειλημμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις που θα διαρκέσουν μερικούς μήνες. ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΜΜΕΣΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΩΡΛ ΙΑΤΡΕΙΩΝ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ο εκπαιδευμένος ΩΡΛ στη διακοπή του καπνίσματος δεν μπορεί να συντηρεί ιατρείο διακοπής καπνίσματος και να συνεχίζει ο ίδιος να είναι καπνιστής. Συνεπώς οι καπνιστές ΩΡΛ, εφόσον επιθυμούν να θεωρούνται θεραπευτές της διακοπής του καπνίσματος θα πρέπει να επωφεληθούν και οι ίδιοι, εφαρμόζοντας τη θεραπεία και στον εαυτό τους. Εκτός από την εφαρμογή των ιατρικών μεθόδων διακοπής του καπνίσματος στους ΩΡΛ ασθενείς, ο ΩΡΛ εκπαιδεύει στη διακοπή του καπνίσματος και τους ανθρώπους του άμεσου περιβάλλοντος του ασθενούς στο να κόψουν το κάπνισμα και οι οποίοι δεν έχουν εκδηλώσει ακόμη κάποια νόσο. Ο ΩΡΛ θα εκπαιδεύσει κάθε ασθενή του στο να αποφεύγει χώρους καπνιζόντων, στο να δημιουργεί χώρους καπνιζόντων (πιέζοντας την εργοδοσία, τους χώρους σχόλης και αναψυχής, πλοία, εντευκτήρια, τράπεζες και λοιπούς κοινωφελείς χώρους) και όσους ακόμη καπνίζουν, να σταματήσουν να κάνουν τους μη καπνιστές να καπνίζουν παθητικά και ιδιαίτερα τα παιδιά. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑ ΝΟΥΝ Ο ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΣΕ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα το κάπνισμα δεν είναι συνήθεια, αλλά εξάρτηση. Οι καπνιστές θεωρούνται εξαρτημένα άτομα και οι τεχνικές προσέγγισής τους πρέπει να γίνονται υπομονετικά, χωρίς επικριτικότητα, χωρίς επιθετικότητα εκ μέρους του ΩΡΛ και με διάλογο που θα βοηθήσει στην αποδοχή εκ μέρους του καπνιστή των μεθόδων διακοπής καπνίσματος. Ο ΩΡΛ επιδεικνύει ανοχή, κατανόηση, υπομονή, και επιλογή του καταλληλότερου λεξιλογίου επικοινωνίας, ώστε να γίνουν αποδεκτές οι λύσεις που θα προτείνει στους καπνιστές ασθενείς του. Οι καπνιστές, οι οποίοι οι οποίοι δεν έχουν κάποια εμφανή διαταραχή του οργανισμού τους, σε ένα ποσοστό, είναι προσωπικότητες που εκδηλώνουν έντονη δυσαρέσκεια, όταν κάποιος παρεμβαίνει και θέλει να τους κόψει το τσιγάρο και προβάλλουν αρνητικότητα και έντονη αντίδραση, όταν κάποιος τους ομιλήσει για διακοπή του καπνίσματος. Πολλοί από αυτούς λένε: Δεν κοιτάτε εσείς οι γιατροί να κόψετε το τσιγάρο και αφήστε με εμένα. Ή μπορεί να πουν: Εμένα μ’αρέσει να καπνίζω, διότι με ευχαριστεί και κοίτα τη δουλειά σου. Οι παραπάνω περιπτώσεις εγωιστικής συμπεριφοράς χρήζουν προσεκτικής αντιμετώπισης και ειδικής τεχνικής προσέγγισης. Τα ίδια αρνητικά άτομα σπάζουν τον εγωισμό τους μόλις κάποιο φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο πάθει κάποιο καρκίνο εκ καπνίσματος, γίνονται πιο προσεκτικά άτομα και πολλές φορές επιστρέφουν στο γιατρό, τον οποίον είχαν επιπλήξει για τις αντικαπνιστικές παραινέσεις του. Σοβαρό πρόβλημα στην εκστρατεία της διακοπής του καπνίσματος αποτελούν οι γιατροί καπνιστές οι οποίοι προβάλλουν εντονότερες αντιδράσεις και επιπλέον είναι ειρωνικότατοι κατά οποιουδήποτε συναδέλφου τους τολμήσει να τους επικρίνει για την εξάρτησή τους. Στην πραγματικότητα οι γιατροί καπνιστές έχουν σοβαρότατο πρόβλημα, διότι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις βλαπτικές συνέπειες του καπνού και νοιώθουν χωρίς να το δείχνουν έντονες ενοχές για την εξάρτησή τους. Πολλοί μάλιστα γιατροί ζώντας κάτω από το άγχος και το φόβο των συνεπειών του καπνού, αντί να το κόψουν, καπνίζουν περισσότερο. ΟΜΑΔΕΣ ΩΡΛ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΩΦΕΛΗ-ΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ 1. ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΩΡΛ ΓΙΑ ΠΑΘΗΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Ο ασθενής έχει προσέλθει στον ΩΡΛ για την επίλυση κάποιου ΩΡΛ προβλήματος, που δεν οφείλεται στο κάπνισμα. Ο ΩΡΛ εστιάζει την προσοχή του στον υπάρχον πρόβλημα, χωρίς να επιδείξει ενδιαφέρον για το κάπνισμα του ασθενούς. Παίρνει λεπτομερές ιστορικό όχι μόνο για την παρούσα νόσο, αλλά και για το όλο ΩΡΛ σύστημα συνολικά, χωρίς να μιλήσει ακόμη για το κάπνισμα. Ακολουθεί πλήρης ΩΡΛ εξέταση, η οποία περιλαμβάνει τη λεπτομερή εξέταση της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας, της γλώσσας, των ούλων, των αμυγδαλών. Γίνεται επιμελής, εξέταση του λάρυγγα και του ρινοφάρυγγα με το κλασσικό καθρεπτάκι, αλλά οπωσδήποτε και με άκαμπτο λαρυγγοσκόπιο. Με το άκαμπτο λαρυγγοσκόπιο η εξέταση γίνεται με γυμνό το μάτι του γιατρού, αλλά και με προσαρμογή κάμερας, ώστε να γίνει καταγραφή των ευρημάτων στο βίντεο. Η εξέταση μπορεί να ολοκληρωθεί με τη χρήση του εύκαμπτου ρινο-φαρυγγολαρυγγοσκοπίου και την καταγραφή των ευρημάτων σε βιντεοταινία. Αφού γίνει η βιντεολαρυγγοσκόπηση και η βιντεορινοφαρυγ-γολαρυγγοσκόπηση επιδεικνύονται τα ευρήματα στον ασθενή. Σ’αυτή τη φάση ερωτάται ο ασθενής αν καπνίζει, πόσα καπνίζει, αν προσπάθησε ποτέ να κόψει το κάπνισμα. Σπανίως στους καπνιστές δεν υπάρχουν απαρχές βλάβη στο βλεννογόνο των φωνητικών χορδών. Σπανίως στους καπνιστές το επιθήλιο του λάρυγγα λειτουργεί απόλυτα φυσιολογικά. Αν υπάρχουν ερεθισμοί του λάρυγγα, ερευνάται η συνύπαρξη γαστροοισοφαγικής και λαρυγγοφαρυγγικής παλινδρόμησης. Τα ευρήματα επιδεικνύονται στους ασθενείς οι οποίοι καθησυχάζονται ότι δεν πάσχουν από κάποια νόσο, αλλά ενημερώνονται ότι ήδη οι βλάβες από τον καπνό έχουν αρχίσει και συνεπώς θα πρέπει να βάλουν στο μυαλό τους την ιδέα της διακοπής του καπνίσματος. Κατά τη διάρκεια της επίδειξης των ευρημάτων της εξέτασης γίνεται εισήγηση από τον ΩΡΛ στον ασθενή ότι ίσως ήλθε η ώρα να κόψει το τσιγάρο και πως αν το επιθυμεί υπάρχουν και ιατρικοί τρόποι που βοηθούν στο κόψιμο. Αυτό λέγεται ασφαλής ενημέρωση και προειδοποίηση του ασθενούς που δεν του επιτρέπει , ούτε να ειρωνευτεί το γιατρό , ούτε να τον επιπλήξει για την τάχα παρέμβαση στην προσωπική του ζωή. Συνιστάται στους καπνιστές να αποφεύγουν την ταυτόχρονη λήψη οινοπνευματωδών ποτών, ενώ καπνίζουν, διότι ο καπνός και το οινόπνευμα δρουν συνεργικά, όσον αφορά την καρκινογένεση. Οι ασθενείς δεν πιέζονται και δεν τρομοκρατούνται και τους συνιστάται να επανεξεταστούν σε δυο μήνες, οπότε στους περισσοτέρους έχει ωριμάσει η ιδέα της ανάγκης διακοπής του καπνίσματος. Η παροτρύνσεις για διακοπή του καπνίσματος δεν πρέπει να ξεπερνούν τα τρία λεπτά. Αυτό το χρονικό διάστημα οδηγίας κάνει τη δουλειά του, ιδίως όταν έχει προηγηθεί η επίδειξη των ενδοσκοπικών ευρημάτων. Ο ΩΡΛ γίνεται αποτελεσματικότερος, αν επαναλαμβάνει τη σύσταση διακοπής του καπνίσματος στις επισκέψεις που θα ακολουθήσουν , μετά τρίμηνο ή εξάμηνο ή ανάλογα με το πρόβλημα του ασθενούς. 2. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΒΡΑΓΧΟΣ ΦΩΝΗΣ, ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ, ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΦΑΡΥΓΓΟΣ ΚΑΙ ΛΑΡΥΓΓΟΣ Εφ’ όσον προσέλθει ασθενής με οποιαδήποτε αλλοίωση της ποιότητας της φωνής του, θα ληφθεί πάλι το ιστορικό, θα γίνει η κλινική εξέταση και ο ενδοσκοπικός έλεγχος, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Στα άτομα με προβλήματα φωνής ο ΩΡΛ τηρεί πιο αποφασιστική στάση εξηγεί στον ασθενή ότι για τη διαταραχή της φωνής από λειτουργικά ή οργανικά αίτια σημαντικό ρόλο έπαιξε το κάπνισμα. Αν ανακαλυφθεί μια ύποπτη εστία για καρκίνο και στην οποία μάλιστα επιβάλλεται να γίνει βιοψία, ο ΩΡΛ είναι αποφασιστικά απαγορευτικός για το κάπνισμα. Πολλές φορές οι προκαρκινικές καταστάσεις μικρής έκτασης (π.χ. λευκοπλακία) υποχωρούν μόλις διακοπεί το κάπνισμα και τούτο εξηγείται στον ασθενή. Αν ο ασθενής προσέλθει για εξέταση έχοντας ήδη κάποιο καρκίνο στις ΩΡΛ περιοχές επιβάλλεται απολύτως η διακοπή του καπνίσματος. Στις παραπάνω καταστάσεις ασθενών ο ΩΡΛ βεβαίως κάνει τις συστάσεις για διακοπή του καπνίσματος. Πλην όμως πρέπει να έχει κατά νουν ότι δεν είναι όλοι οι ασθενείς έτοιμοι να δεχτούν την απαγόρευση και το σπουδαιότερο είναι τόσον ισχυρή η εξάρτηση που αδυνατούν να το κόψουν, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της κατάστασης. Πολλοί ασθενείς ισχυρίζονται ότι δεν κόβουν το τσιγάρο, διότι τους ευχαριστεί το κάπνισμα, τους χαλαρώνει και τους ευνοεί την αυτοσυγκέντρωση. Αν ο γιατρός κάνει υπόδειξη στον ασθενή να κόψει το τσιγάρο, αυτός ίσως με κάθετο τρόπο αποκλείσει από το γιατρό να συνεχίσει να του περάσει το μήνυμα διακοπής του καπνίσματος, παρά την επίδειξη της παθολογικής οντότητας, η οποία μπορεί να βάλει σε κίνδυνο τη λειτουργία της φωνής του ή τη ζωή του. Αν ο ΩΡΛ διαπιστώσει ότι ο ασθενής του έχει επιθυμία να κόψει το τσιγάρο, αλλά δεν μπορεί από μόνος του, οφείλει να τον βοηθήσει εξηγώντας του τους τρόπους διακοπής. Αν ο καπνιστής παρά την κατάσταση του δεν θέλει ή δεν μπορεί να κόψει το κάπνισμα θα πρέπει να τον παροτρύνει να το σκεφτεί και να το αποφασίσει στο εγγύς μέλλον εξηγώντας του ταυτόχρονα τη δυνατότατα της διακοπής του καπνίσματος με ιατρικά μέσα. Η επιμονή του ΩΡΛ ότι μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να κόψει το τσιγάρο με ιατρικούς τρόπους είναι πολύτιμη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο άρρωστος ακούει προσεκτικά και αποφασίζει εκείνη τη στιγμή ή μετά από παρέλευση ολίγων ημερών. 3. ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΄Η ΚΑΤΑΝΟΟΥΝ ΟΤΙ ΤΟ ΩΡΛ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥΣ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Αυτή η ομάδα ασθενών περιλαμβάνει άτομα, τα οποία ομολογούν ότι το ΩΡΛ πρόβλημά τους έχει επιδεινωθεί εξαιτίας του καπνίσματος και ζητούν αγωνιωδώς τρόπους να κόψουν το τσιγάρο. Σ’αυτή την ομάδα που αποτελεί το 25-30% των ΩΡΛ ασθενών μπορεί ο ΩΡΛ με άνεση να εφαρμόσει τις ιατρικές μεθόδους διακοπής του τσιγάρου, στις οποίες θα τον εκπαιδεύσουμε. ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ Ο ΩΡΛ ΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ ΣΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ο ΩΡΛ ασθενής, μπορεί να κρύβει και άλλες παθολογικές καταστάσεις ή να παίρνει και άλλα φάρμακα ή εξαρτησιογόνες ουσίες. Από το ιστορικό ερευνάται, αν έπαιρνε ποτέ ή παίρνει ψυχοφάρμακα. Σ’αυτή την περίπτωση ο ΩΡΛ θα πρέπει να συνεργαστεί με τον ψυχίατρο του ασθενούς. Υπάρχουν ασθενείς που μπορεί να έχουν ψυχολογικό πρόβλημα αδιάγνωστο, όπως μια μασκαρεμένη κατάθλιψη, που μπορεί να εκδηλωθεί με σωματικά συμπτώματα (π.χ. φαρυγγικός κόμβος) ή από διαταραχή πανικού. Εφόσον ο ΩΡΛ υποψιαστεί κρυμμένη ψυχολογική διαταραχή οφείλει να συστήσει στον ασθενή να πάρει τη γνώμη και ψυχιάτρου. Τις περισσότερες όμως περιπτώσεις οι ΩΡΛ ασθενείς είναι ψυχικά υγιείς και καπνιστές. Σ’αυτές τις ομάδες ο ΩΡΛ μπορεί να προτείνει διακοπή του καπνίσματος με ιατρικές μεθόδους. Όμως καλό θα ήταν κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης των ΩΡΛ στην διακοπή του καπνίσματος να διδαχθούν τις μεθόδους της διάκρισης της κατάθλιψης και των καταστάσεων άγχους και διαταραχής πανικού, όχι για να θεραπεύσουν τον ασθενή , αλλά για να μπορούν πειστικότερα να τον παραπέμπουν στον ψυχίατρο. Σύμφωνα με έρευνα του Boyle και των συν. (2000), προκειμένου να κατανοηθούν οι στάσεις των καπνιστών τους ταξινόμησαν σύμφωνα με το κίνητρό τους να κόψουν το τσιγάρο και το επίπεδο εξάρτησής τους από τη νικοτίνη σε τέσσερις κατηγορίες, όπως οι παρακάτω: Εφόσον ο ασθενής δεχθεί να εφαρμόσει το ΩΡΛ πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος ο ΩΡΛ μπορεί να προβεί στις εξής ενέργειες: 1. Να βοηθήσει τον ασθενή να αποφασίσει την ημέρα διακοπής 2. Να τον εφοδιάσει με το κατάλληλο ενημερωτικό υλικό. 3. Να μετρήσει το βαθμό εξάρτησης του ασθενούς με την κλίμακα του Fargestrom. Χονδρικά τα εξαρτημένα άτομα αδυνατούν να ξεκινήσουν την ημέρα τους, αν δεν καπνίσουν 2-3 τσιγάρα μαζεμένα μόλις ξυπνήσουν. Άλλος χρειάζεται 7-9 τσιγάρα, μαζεμένα. Δεν υπάρχει άτομο με τέτοια βαριά εξάρτηση που να μη παρουσιάζει κάποια αλλοίωση της ποιότητας της φωνής του ή να μην έχει κάποια μικροσκοπική αλλοίωση του βλεννογόνου των φωνητικών χορδών. 4. Να του προτείνει τεχνάσματα αντιμετώπισης της επιθυμίας για κάπνισμα π.χ. μόλις του έλθει η επιθυμία για κάπνισμα μπορεί να αλείψει την άκρης της γλώσσας του με ένα μείγμα από αιθέρια έλαια (Rochalitex drops). H πικρίλα των αιθερίων ελαίων αποτρέπει τα άναμα του τσιγάρου. Έτσι ένας που καπνίζει 3 πακέτα τσιγάρα ημερησίως μπορεί με αυτό τον τρόπο να τα κάνει μισό πακέτο. 5. Ενθάρρυνση του ασθενούς να δημιουργήσει γύρω του περιβάλλον που αποθαρρύνει το κάπνισμα π.χ. αποφυγή χώρο καπνιζόντων, καφενεία κ.λ.π. και ενθάρρυνση των οικείων να αποθαρρύνουν τον ασθενή να καπνίζει . 6. Εφαρμογή κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής ταυτόχρονα με τη θετική παρακίνηση και συναισθηματική υποστήριξη, τη χορήγηση εντύπων γύρω από τη διακοπή του καπνίσματος, την ένταξη σε ομάδες κοινωνικής υποστήριξης (Gomez-Zamudio M, 2004), της οποίας την εφαρμογή ο ΩΡΛ θα μάθει στα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η νικοτίνη ανήκει στις ουσίες που προκαλούν εξάρτηση. Η θεραπεία της εξάρτησης από τον καπνό, μοιάζει με την θεραπεία υποκατάστασης που χρησιμοποιείται και για άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Ποτέ ο καπνιστής δεν αντιμετωπίζεται από τον ΩΡΛ ως ψυχολογικά άρρωστος ή ως ψυχοπαθής, εκτός αν είναι δεδηλωμένος ψυχικά άρρωστος, οπόταν θα αντιμετωπιστεί από τον ψυχίατρό του και τον ΩΡΛ. Σημειώνεται ότι οι σχιζοφρενείς ασθενείς είναι μανιώδεις καπνιστές και κανένας νόμος απαγόρευσης του καπνίσματος είναι εύκολο να εφαρμοστεί στα ψυχιατρεία. Ποτέ ο ΩΡΛ δεν αφήνει να εννοηθεί ότι το κάπνισμα οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια ή ότι όσοι καπνίζουν έχουν ψυχολογικό πρόβλημα. Υπάρχει πιθανότητα όμως μερικοί καπνιστές να έχουν κάποιο ψυχιατρικό ιστορικό ή να έχουν ιστορικό κατάθλιψης ποικίλης βαρύτητας και να το αποκρύπτουν από τον ΩΡΛ. Τα άτομα με σοβαρό ψυχικό πρόβλημα έχουν υψηλή επίπτωση καπνίσματος. Απαιτείται πληροφόρηση των συμπεριφορών τους, ενόσω καπνίζουν και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διακοπής του καπνίσματος, (Lucksted A, et al, 2004). Γιαυτό ποτέ δεν είναι βιαστικός ο ΩΡΛ να αρχίσει βεβιασμένα το πρόγραμμα της θεραπείας. Συστήνει στον άρρωστο να τον επισκεφτεί δύο-τρεις φορές μέσα σε μια εβδομάδα, όπου θα συζητήσουν διεξοδικά τη δράση των φαρμάκων τις παρενέργειές τους, και τις προσπάθειες που πρέπει να κάνει ο ασθενής για να αντιμετωπίσει το σύνδρομο στέρησης, τα συμπτώματά του οποίου ποικίλουν σε ένταση και διάρκεια από ατόμου σε άτομο. Για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία αποκατάστασης της νικοτίνης, αυτή θα πρέπει να αποτελεί μια σφαιρική στρατηγική που περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Το πρώτο στάδιο συνίσταται στην αξιολόγηση και στην ενισχυμένη παρακίνηση, επειδή η διακοπή του καπνίσματος είναι αδύνατη, αν δεν έχει παρακινηθεί ξεκάθαρα ο καπνιστής. Το δεύτερο στάδιο είναι η άμεση διακοπή του καπνίσματος., η οποία γίνεται από αρκετούς ασθενείς χωρίς τη χορήγηση οπουδήποτε υποκατάστατου ή με τη χορήγηση υποκατάστάτων νικοτίνης ή φαρμάκων και το σύνδρομο στέρησης. Η θεραπεία υποκατάσταση της νικοτίνης είναι η πρώτη φαρμακευτική θεραπεία, η οποία έχει επιδείξει την αποτελεσματικότητά της σε ελεγμένες μελέτες, καθώς περιορίζει το σύνδρομο στέρησης και διπλασιάζει τις πιθανότητες επιτυχίας στο τέλος μιας τυπικής τρίμηνης θεραπείας. Πρόσφατες μελέτες επέδειξαν ότι τα θεραπευτικά αποτελέσματα μπορεί να βελτιωθούν, πρώτον προσαρμόζοντας τη δόση στο βαθμό της εξάρτησης και αυξάνοντας τις δόσεις και ή συνδυάζοντας δύο υποκατάστατα νικοτίνης και δεύτερον θεραπεύοντας το άγχος και την κατάθλιψη, που συχνά παρατηρείται στους βαρείς καπνιστές. Το τρίτο στάδιο περιλαμβάνει τη βοήθεια αποφυγής των υποτροπών. Αυτό επιτυγχάνεται παρέχοντας μακροχρόνια παρακολούθηση και θεραπεύοντας τις ποικίλες πιθανές αιτίες τους, όπως τις διατροφικές διαταραχές, την απόκτηση βάρους, το οξύ ή χρόνιο στρες, (Lagrue G, et al. 2002). ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΠΝΙΣΤΗ ΧΩΡΙΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Υποκατάσταση της νικοτίνης του καπνού με χορήγηση εξωγενώς ασφαλούς φαρμακευτικής δόσης νικοτίνης Η χορήγηση υποκατάστατων της νικοτίνης βασίζεται στη λογική ότι η νικοτίνη, η οποία προέρχεται από άλλη πηγή και όχι από το τσιγάρο, αντικαθιστά ικανοποιητικά το κάπνισμα, ελέγχει τα συμπτώματα στέρησης και βοηθά στη σταδιακή ή και την οριστική διακοπή του καπνίσματος. Με τη χορήγηση υποκατάστατων της νικοτίνης αποφεύγεται η συσσώρευση πίσσας στους πνεύμονες, η οποία είναι επιβλαβέστατη. Αλλά και η νικοτίνη που εισέρχεται από άλλες οδούς πλην των πνευμόνων έχει πολύ λιγότερες παρενέργειες. Τα υποκατάστατα της νικοτίνης μπορεί να μειώσουν τα στερητικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν συνήθως με τη διακοπή του καπνίσματος. Ο Hughes JR, et al (1991) περιέγραψαν τα συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης σε 315 καπνιστές, που εντάχθηκαν σε ένα πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος. Οι ασθενείς αυτοί χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα χρησιμοποιούσε τσίχλα νικοτίνης και η άλλη τσίχλα με εικονικό φάρμακο. Τα συμπτώματα που ανέφεραν οι ασθενείς και παρατηρούσαν και οι ερευνητές αναζητήθηκαν πριν από τη διακοπή του καπνίσματος, μετά από 1-2 εβδομάδες, 1 μήνα και 6 μήνες από την ημέρα διακοπής του καπνίσματος. Στα στερητικά συμπτώματα που αναφέρθηκαν ή παρατηρήθηκαν περιλαμβάνονταν: Έντονη επιθυμία για κάπνισμα, κακή ψυχική διάθεση (δυσθυμία), ανυπομονησία, ανησυχία, εκνευρισμός, θυμός, επιθετικότητα, άγχος, εκδηλώσεις πανικού, δυσχέρεια πνευματικής συγκέντρωσης, αϋπνία, αύξηση της όρεξης για φαγητό, σταδιακή αύξηση του σωματικού βάρους. Τα συμπτώματα αυτά υποχώρησαν στα επίπεδα, τα προ της διακοπής του καπνίσματος, μέσα σε ένα μήνα, εκτός από το αυξημένο βάρος, την πείνα και τη λαιμαργία που συνεχίστηκαν επί 6 μήνες, σε πολλούς καπνιστές. Η τσίχλα της νικοτίνης ελάττωσε τα περισσότερα συμπτώματα, περιλαμβανομένης της πείνας και της λαιμαργίας, αλλά όχι το αυξημένο βάρος. Όσοι καπνιστές διέκοψαν το κάπνισμα και εμφάνισαν εντονότερα τα συμπτώματα της στέρησης, είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα υποτροπής. Οι τέως καπνιστές που απέκτησαν περισσότερο βάρος είχαν μικρότερη πιθανότητα να υποτροπιάσουν. Ο ΩΡΛ εξηγεί στον ασθενή του, που επιθυμεί να κόψει το τσιγάρο, τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου και τους τρόπους αποφυγής ή ελάττωσής τους. Έτσι ο ασθενής μπορεί και επικοινωνεί και περιγράφει στον ΩΡΛ τα συμπτώματα, που πιθανόν θα εμφανίσει κόβοντας το τσιγάρο. Ενημερώνεται ο ασθενής ότι τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου μπορούν να ελεγχθούν με τη χορήγηση εξωγενούς ασφαλούς δόσης νικοτίνης. Έτσι ο ασθενής παίρνει εύκολα την απόφαση και επιδιώκει πλέον την πλήρη συνεργασία με τον ΩΡΛ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ ΣΕ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΤΕΘΕΙΜΕΝΟΙ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΟΥΝ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Η ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΣΙΓΑΡΩΝ Ο Etter JF, et al (2004) μελέτησαν το μεταπαρεμβατικό αποτέλεσμα της θεραπείας με υποκατάστατα νικοτίνης στον περιορισμό της κατανάλωσης τσιγάρων μετά από 1.5 έτος από το πέρας μιας εξάμηνης θεραπείας. Έγινε τυχαία επιλογή 265 καπνιστών από το γενικό πληθυσμό, οι οποίοι δεν είχαν πρόθεση να κόψουν το κάπνισμα. Οι καπνιστές αυτοί τέθηκαν τυχαία υπό θεραπεία με νικοτίνη (αυτοκόλλητα νικοτίνης των 15 mg, τσίχλα νικοτίνης 4 mg και ή εισπνοές νικοτίνης των 10 mg). Τα αποτελέσματα αυτών των καπνιστών συγκρίθηκαν με τα αποτελέσματα 269 καπνιστών που πήραν εικονικό φάρμακο και 389 καπνιστών, στους οποίους δεν έγινε οποιαδήποτε παρέμβαση. Τα υποκατάστατα νικοτίνης απεστάλησαν στους καπνιστές ταχυδρομικά. Η εκπαίδευσή τους έγινε με τη χορήγηση ενός μικρού εντύπου. Από τους 923 καπνιστές που έλαβαν μέρος στη μελέτη, οι 879 (95%) τέθηκαν υπό παρακολούθηση 6 μήνες μετά την επιλογή τους και οι 846 (92%) παρακολουθήθηκαν μετά από 26 μήνες. Ο μέσος όρος κατανάλωσης ήταν 30 τσιγάρα την ημέρα σε όλες τις ομάδες. Μετά παρέλευση 6 μηνών, η κατανάλωση τσιγάρων ελαττώθηκε κατά μέσον όρο στα 10.9 τσιγάρα/ημερησίως στην ομάδα που πήρε υποκατάστατα νικοτίνης. Στην ομάδα που πήρε εικονικό φάρμακο ήταν 8.7 τσιγάρα ημερησίως και στην ομάδα ελέγχου στα 4.9 τσιγάρα (P < ή = 0.02 για όλες εξίσου τις συγκρίσεις). Μετά από 26 μήνες, είχε ελαττωθεί κατά μέσον όρο στα 9.8 τσιγάρα/ημερησίως στην ομάδα της νικοτίνης, 7.7 στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου και 7.7 μεταξύ των καπνιστών (νικοτίνη προς εικονικό φάρμακο προς ομάδα ελέγχου: P < = 0.03). Μετά από παρέλευση 2 ετών οι ρυθμοί διακοπής καπνίσματος δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των ομάδων (nicotine 11.7%, placebo 9.3%, control, 10.0%; P = 0.6). Παρά τούτο, ένα ελαφρό αποτέλεσμα της θεραπείας υποκατάστασης της νικοτίνης στον περιορισμό της κατανάλωσης τσιγάρων διατηρήθηκε επί 1.5 έτος μετά το τέλος της εξάμηνης θεραπείας, αλλά το αρχικά παρατηρηθέν αποτέλεσμα του εικονικού φαρμάκου δεν διατηρήθηκε. Η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης για τον περιορισμό του καπνίσματος δεν ασκεί τοξικό αντίκτυπο στη διακοπή του καπνίσματος, (Etter JF, et al, J Clin Psychopharmacol. 2004 Apr;24(2):174-9). O Silagy C, et al, (2004) εντόπισαν στη διεθνή βιβλιογραφία 123 κλινικές μελέτες στις οποίες ερευνήθηκα τα αποτελέσματα της χορήγησης υποκαταστάτων της νικοτίνης σε καπνιστές που τέθηκαν σε θεραπεία διακοπής του καπνού. Η χορήγηση υποκατάστατων νικοτίνης στους καπνιστές ή τις καπνίστριες περιόρισε τα συμπτώματα του συνδρόμου διακοπής του καπνίσματος και βοήθησαν στο να αντιστέκονται οι καπνιστές στην ακατανίκητη τάση να καπνίσουν. Όλες οι εμπορικές μορφές υποκατάστατων νικοτίνης (τσίχλα, διαδερμικά αυτοκόλλητα, ρινικοί ψεκασμοί, εισπνοές από το στόμα, υπογλώσσια δισκία και καραμέλες είναι αποτελεσματικά ως μέρος της στρατηγικής της διακοπής του καπνίσματος. Πρόβλεψη για εντατικότερα επίπεδα υποστήριξης, αν και είναι επωφελή στη διευκόλυνση της πιθανότητας διακοπής του καπνίσματος, εν τούτοις δεν είναι βασική για την επιτυχία των υποκατάστατων της νικοτίνης. Στα υποκατάστατα νικοτίνης περιλαμβάνονται: 1. Η τσίχλα νικοτίνης (Fagerstrom KO., 1984): Κατά τη μάσηση της τσίχλας νικοτίνης απελευθερώνεται νικοτίνη, η οποία απορροφάται από το βλεννογόνο του στόματος. Η λήψη νικοτίνης με τη μάσηση τσίχλας μπορεί να συνοδευτεί από γαστρικές ενοχλήσεις, ξηροστομία, δυσπεψία. Ο μεταβολισμός της νικοτίνης στο ήπαρ την καθιστά ανενεργή. Τα επίπεδα της νικοτίνης που δημιουργούνται στο αίμα με το μάσημα της τσίχλας είναι μικρότερα από αυτά που προκαλούνται με το κάπνισμα. Τα συμπτώματα στέρησης δεν εξαφανίζονται πλήρως. Όμως αμβλύνεται η έκτασή τους και ο ασθενής με την υποστήριξη του ΩΡΛ σταδιακά παύει να παρενοχλείται από αυτά. Η μάσηση τσίχλας νικοτίνης συνοδεύεται από μικρή πιθανότητα δημιουργίας εξάρτησης. Υπάρχουν καπνιστές που γίνονται χρόνιοι χρήστες της τσίχλας. Η αποτελεσματικότητα της τσίχλας νικοτίνης σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα τροποποίησης της συμπεριφοράς μελετήθηκε από τον Herrera N, et al, (1995). Αξιολογήθηκε η εξάρτηση από τη νικοτίνη των καπνιστών που συμμετείχαν στην έρευνα (N = 322). Από αυτούς οι 168 χαρακτηρίστηκαν ως άτομα υψηλής εξάρτησης και οι 154 ως άτομα μέτριας ή χαμηλής εξάρτησης. Με μια τυχαιοποιημένη διπλή τυφλή διαδικασία, χορηγήθηκε στους καπνιστές υψηλής εξάρτησης τσίχλα που περιείχε 4 mg νικοτίνης (87) ή 2 mg νικοτίνης (81). Στους καπνιστές μέτριας και χαμηλής εξάρτησης χορηγήθηκαν τσίχλες που περιείχαν 2 mg (76) ή τσίχλα με εικονικό φάρμακο (78). Οι καπνιστές τυχαιοποιήθηκν επίσης κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να εξοικειώσουν τους εαυτούς τους με το φάρμακο μια εβδομάδα πριν από την ημέρα της διακοπής (112) ή την κανονική χρήση, δηλαδή την έναρξη της χρήσης της τσίχλας την ημέρα της διακοπής (122). Στην ομάδα υψηλής εξάρτησης οι διατηρημένες και χημικά επαληθευμένες συχνότητες διακοπής καπνίσματος μετά από 6 εβδομάδες, 1 έτος και 2 έτη ήσαν αντιστοίχως , 60%, 39%, και 34% στα άτομα που πήραν δόση 4-mg σε σύγκριση με 41%, 16%, και 16% για αυτούς που χρησιμοποίησαν δόση 2-mg. Στην ομάδα των καπνιστών μέτριας και χαμηλής εξάρτησης, οι συχνότητες επιτυχίας, τις ίδιες χρονικές περιόδους ήσαν 70%, 49%, and 39% για τα άτομα που πήραν τη δόση των 2-mg και 38%, 22%, και 17% για όσους πήραν την τσίχλα με εικονικό φάρμακο. Οι διαφορές στις συχνότητες επιτυχίας ήσαν σημαντικές τουλάχιστον στο επίπεδο του p < 0.02% για όλες τις συγκρίσεις. Οι εξοικειούμενοι με την τσίχλα, καθώς συγκρίθηκαν με τους κανονικούς χρήστες τσίχλας, ανέφεραν λιγότερε παρενέργειες, 15% vs 34%, p < 0.001. Αν και δεν ήταν στατιστικά σημαντική, παρατηρήθηκε στην ομάδα των εξοικειωθέντων στην τσίχλα μια τάση για καλύτερη επιτυχία, 61% vs 52%. . Η παραπάνω μελέτη έδειξε ότι οι καπνιστές υψηλής εξάρτησης στη νικοτίνη χρειάζονται υψηλότερες δόσεις υποκατάστασης της νικοτίνης, σ’ αυτή την περίπτωση η δόση των 4-mg μάλλον, παρά η δόση των 2-mg , ενώ τα 2 mg υπερέχουν του εικονικού φαρμάκου, μεταξύ των ολιγότερο εξαρτημένων καπνιστών. Γι’ αυτό δίδονται οι εξής οδηγίες στον καπνιστή και παίρνει τσίχλα νικοτίνης (Herrera N, et al, 1996): Α. Αν καπνίζει 1-24 τσιγάρα ημερησίως η δόση της νικοτίνης στις τσίχλες πρέπει να είναι 2mg (μέχρι 24 τσίχλες ημερησίως) επί 6 εβδομάδες. Β. Αν καπνίζει περισσότερα από 24 τσιγάρα η δόση ημερησίως της νικοτίνης μπορεί να φθάσει τα 4mg ημερησίως, επί 6 εβδομάδες. Μετά από μακρά παρακολούθηση ατόμων που τέθηκαν σε θεραπεία με τσίχλα νικοτίνης (κατά μέσον όρο 284 ημέρες) βρέθηκε ότι το 65% των ασθενών απείχε από οποιοδήποτε προϊόν νικοτίνης. Τα παρακολουθούμενα άτομα μπόρεσαν να σταματήσουν τη μακρόχρονη χρήση τσίχλας νικοτίνης, χωρίς να επανέλθουν στη χρήση της τσίχλας νικοτίνης ή το κάπνισμα είτε με απότομη διακοπή του μασήματος είτε σταδιακά. (Hurt RD, et al, 1995) 2. Διαδερμικά αυτοκόλλητα νικοτίνης Η νικοτίνη που περιέχεται σε ένα δερματικό αυτοκόλλητο απορροφάται από τον οργανισμό μέσω της κυκλοφορίας του φλεβικού αίματος του δέρματος. Έτσι επιτυγχάνοντας επίπεδα νικοτίνης στο αίμα μικρότερα από αυτά που επιτυγχάνονται με το κάπνισμα. Συνιστάται στην αρχή να χορηγηθεί η υψηλότερη δόση για 4-6 εβδομάδες και στη συνέχει προοδευτική ελάττωση της δόσης μέσα σε 8 εβδομάδες, (JimenezRuiz CA, 1994). Στην αρχή η χορήγηση είναι 16ωρη και ανταποκρίνεται στην ανάγκη του καπνιστή κατά τη διάρκεια της ημέρας . Η θεραπεία αρχίζει με την τοποθέτηση ενός αυτοκόλλητου σε οποιαδήποτε δερματική επιφάνεια του σώματος των 15mg επί 4-6 εβδομάδες, ελαττώνοντας τη δόση στα 10mg και καταλήγοντας στα 5mg, τις επόμενες 8 εβδομάδες. H κλινική αποτελεσματικότητα των διαδερμικών αυτοκόλλητων νικοτίνης έχει αποδειχτεί από διάφορους ερευνητές. Έτσι ο Fiore MC, et al, (1994) αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με διαδερμικά αυτοκόλλητα νικοτίνης στη διακοπή του καπνίσματος και την καταστολή των συμπτωμάτων του συνδρόμου στέρησης νικοτίνης σε συνδυασμό με δύο διαφορετικές επιπρόσθετες θεραπείες. Η έρευνα περιελάμβανε δύο ανεξάρτητες τυχαιοποιημένες διπλές τυφλές μελέτες ελεγμένες με εικονικό φάρμακο (placebo-controlled double-blind trials). Στην πρώτη μελέτη συμμετείχαν 88 και στη δεύτερη μελέτη 112 ενήλικες εθελοντές, που παρακινήθηκαν να κόψουν το τσιγάρο. Στην ομάδα της πρώτης μελέτης χορηγήθηκαν επί 8 εβδομάδες 22 mg νικοτίνης με διαδερμικά αυτοκόλλητα και ομαδική συμβουλευτική αγωγή (Μελέτη 1). Στη δεύτερη ομάδα χορηγήθηκαν επί 4 εβδομάδες 22 mg νικοτίνης με διαδερμικά αυτοκόλλητα και συνεχίστηκε η θεραπεία για άλλες 2 εβδομάδες, χορηγώντας 11 mg νικοτίνης με διαδερμικά αυτοκόλλητα και σύντομη εξατομικευμένη συμβουλευτική αγωγή (Μελέτη 2). Αμέσως μετά το πέρας της θεραπείας με διαδερμικά αυτοκόλλητα νικοτίνης και 6 μήνες μετά από αυτήν αξιολογήθηκαν οι αναφορές των ασθενών και έγιναν βιοχημικές αναλύσεις, που επιβεβαίωσαν το τροποποιημένο σημείο επίπτωσης (7 συνεχόμενες ημέρες χωρίς κάπνισμα). Διεξήχθησαν επίσης επιβιωτικές αναλύσεις και στις δύο μελέτες για να συγκριθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Εξετάστηκε ο αντίκτυπος του διαδερμικού αυτοκόλλητου νικοτίνης σε ορισμένα από τα συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης (θυμός, άγχος, εγρήγορση, δυσκολία στη συγκέντρωση, κατάθλιψη, πείνα, ανυπομονησία, λαιμαργία). Αξιολογώντας τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης βρέθηκε ότι: Η διαδερμική θεραπεία με νικοτίνη προκάλεσε μεγαλύτερες συχνότητες διακοπής στο τέλος της θεραπείας, σε σύγκριση με τα αποτελέσματα, που προκάλεσε το εικονικό φάρμακο μαζί με τις επιπρόσθετες συμβουλευτικές παρεμβάσεις: 59 % vs 40 % (p < 0.05 στη Μελέτη 1) and 37% vs 20% (p < 0.05 στη Μελέτη 2), αντιστοίχως. Η αποτελεσματικότητα της διακοπής του καπνίσματος διατηρήθηκε 6 μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας σε ποσοστά: 34% vs 21% (p = 0.08 στη Μελέτη 1) και 18% vs 7% (p = 0.05 στη Μελέτη 2). Οι επιβιωτικές αναλύσεις αποκάλυψαν επίσης σημαντικές διαφορές αποτελεσματικότητας μεταξύ των δύο ομάδων. Τα διαδερμικά αυτοκόλλητα νικοτίνης κατέστειλαν επίσης μια ποικιλία των συμπτωμάτων του συνδρόμου της απεξάρτησης, περιλαμβανομένης και της λαιμαργίας των πρώτων εβδομάδων, μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Από την παραπάνω μελέτη βγαίνει το συμπέρασμα ότι η διαδερμική χορήγηση νικοτίνης αυξάνει τις συχνότητες διακοπής του καπνίσματος με δύο τύπους συμβουλευτικής θεραπείας. Πάνω απ’ όλα, το διαδερμικό αυτοκόλλητο νικοτίνης διπλασιάζει περίπου την επιβεβαιωμένη συχνότητα της διακοπής του καπνίσματος. Επιπρόσθετα, το αυτοκόλλητο νικοτίνης παρέχει ανακούφιση από μερικά συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης που προκαλείται αμέσως μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Ο Demir T, et al, (2004), παρακολούθησαν μετά από ένα χρόνο το αποτέλεσμα της θεραπευτικής διακοπής του καπνίσματος σε εξωτερικούς ασθενείς τους. Από τους 839 ασθενείς, που έθεσαν υπό θεραπεία, οι 634 ολοκλήρωσαν τη θεραπεία και αξιολογήθηκαν μετά από ένα έτος. Από αυτούς τους ασθενείς οι 318 (50.2%) ήσαν άντρες και οι 36 γυναίκες. Οι ασθενείς είχαν χωριστεί σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα έλαβε θεραπεία με αυτοκόλλητα νικοτίνης, εκπαίδευση και παρακίνηση για διακοπή του καπνίσματος. Η άλλη ομάδα έλαβε μόνον εκπαίδευση και παρακίνηση να κόψει το τσιγάρο. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 43.5 +/- 12 έτη. Τα αυτοκόλλητα νικοτίνης χορηγήθηκαν σε 297 άτομα και οι συχνότητες διακοπής καπνίσματος ανήλθαν σε 46.8% την 15η ημέρα και 33% στο τέλος του πρώτου έτους. Η άλλη ομάδα είχε συχνότητα διακοπής καπνίσματος 11.8% την 15η ημέρα και 10.9% στο τέλος του πρώτου έτους. Από τα 185 άτομα που δεν κάπνιζαν στο τέλος της 15ης ημέρας, οι 98 από αυτούς δεν κάπνιζαν και στο τέλος του πρώτου έτους. 449 άτομα καπνίζανε στο τέλος της 15ης ημέρας και μόλις 26 (5.7%) από αυτούς διέκοψε το κάπνισμα στο τέλος του πρώτου έτους. Η συμμόρφωση στη θεραπεία ήταν της τάξης του 82.2% τη 15η ημέρα και 23.2% τη 12η εβδομάδα. Οι συχνότερες παρενέργειες που παρατηρήθηκαν από τα αυτοκόλλητα της νικοτίνης ήταν οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις (13.8%) από το αυτοκόλλητο της νικοτίνης, ευερεθιστότητα και νευρικότητα (8.5%) και δυσκολίες συγκέντρωσης (7.4%). Από αυτή την αναδρομική ανάλυση βγαίνει το συμπέρασμα ότι η θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης σε συνδυασμό με την εκπαίδευση και την παρακίνηση για διακοπή του καπνίσματος μπορεί να είναι μια αποτελεσματική βοήθειας των ατόμων που επιθυμούν να κόψουν το τσιγάρο. Επίσης στην παραπάνω έρευνα παρατηρείται ότι η κατάσταση καπνίσματος τις πρώτες 15 ημέρες είναι ένας καλός παράγοντας πρόβλεψης για τη μακροχρόνια επιτυχία της διακοπής του καπνίσματος. Σε πολλά άτομα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα οι τσίχλες και τα αυτοκόλλητα νικοτίνης, Έτσι επιτυγχάνεται ένα βασικό επίπεδο νικοτίνης με το αυτοκόλλητο, το οποίο από μόνο του μπορεί να είναι ανεπαρκές. Με την προσθήκη όμως και της τσίχλας ελέγχεται καλύτερα η επιθυμία για τσιγάρο. (Fagerstrom KO, Tonnesen P., 1995). 3. Βουπροπιόνη Η βουπροπιόνη χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ ως ήπιο αντικαταθλιπτικό από το 1989. Η μορφή της βραδείας αποδέσμευσης της βουπροπιόνης (Βupropion SR), έχει εγκριθεί για τη διακοπή του καπνίσματος. Η δόση της βουπροπιόνης είναι 150mg ημερησίως για μια εβδομάδα και στη συνέχεια 150mg X 2 ημερησίως για 8 εβδομάδες. (Holmes S, et al, 2004, Filozof C, et al, 2004). Οι κλινικές δοκιμές διαφόρων φαρμάκων επιδεικνύουν αυστηρά την αποτελεσματικότητα των νέων φαρμάκων και δικαιολογούν και τη προβολή τους στην αγορά. Παρά τούτο, η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου εδραιώνεται μόνον μετά από αρκετό χρόνο συνταγογράφησης, στην καθημερινή ιατρική πράξη. Το ίδιο έχει συμβεί και με τη χρησιμοποίηση της βουπροπιόνης στη διακοπή του καπνίσματος. Σήμερα, είναι δυνατόν να μιλήσει κανείς για την αποτελεσματικότητα της βουπροπιόνης αφού μελετήσει προσεκτικά ότι έχει γραφτεί γι’ αυτήν στο διεθνή ιατρικό τύπο, όσον αφορά τη χορήγησή της για τη διακοπή του καπνίσματος. Οι υπάρχουσες πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας προέρχονται από τη διεθνή βιβλιογραφία, τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει σε διάφορες ιατρικές συναντήσεις με θέμα τη διακοπή του καπνίσματος και από τις πληροφορίες που έθεσε στη διάθεσή μας η κατασκευάστρια εταιρεία του προϊόντος. Ο Holmes S, et al (2004) συγκέντρωσαν 12 πηγές πληροφοριών αποτελεσματικότητας της βουπροπιόνης, οι οποίες περιελάμβαναν κλινικές δοκιμές, , μελέτες/επισκοπήσεις παρατηρήσεων, αποτελέσματα προγραμμάτων υποστηρικτικής παρακίνησης και αποτελέσματα προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος βασισμένων σε εργαζόμενους. Η αποχή επί εξάμηνο από το κάπνισμα ή οι συχνότητες διακοπής καπνίσματος εξαμήνου σημείου επίπτωσης (the 6-month point prevalence smoking cessation rates) κυμάνθηκαν από 25 to 49%. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις, που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της βουπροπιόνης στη διακοπή του καπνίσματος. Οι συχνότητεςδιακοπής καπνίσματος στην πραγματική ζωή (real-life quit rates) με τη χρησιμοποίηση της βουπροπιόνης είναι παρόμοιες με αυτές που παρατηρήθηκαν στα προγράμματα των γνησίων κλινικών δοκιμών. Το δισκίο παρατεταμένης απελευθέρωσης (sustained-release) της βουπροπιόνης αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για τους καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το τσιγάρο. Η βουπροπιόνη, καθώς είναι αποκλειστικά συνταγογραφούμενο φάρμακο από ιατρό έχει οδηγήσει αναγκαστικά τη διακοπή του καπνίσματος στο ιατρείο. Δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να αγοράσει τη βουπροπιόνη άνευ συνταγής. Αυτό έχει τεράστιο όφελος για τον ασθενή, δεδομένου ότι ο εκπαιδευμένος στη διακοπή του καπνίσματος Ωτορινολαρυγγολόγος, δημιουργεί μια θετική γέφυρα επικοινωνίας με τον ασθενή, ο οποίος συνεχίζει την προσπάθεια της διακοπής του τσιγάρου κάτω από τη θετική παρότρυνση και προτροπή του ιατρού του , ο οποίος τον υποστηρίζει συνεχώς ψυχολογικά και συναισθηματικά. Μόνο κάτω από το άγρυπνο βλέμμα και το συνεχές ενδιαφέρον του ιατρού μπορεί να περιοριστούν οι υποτροπές του καπνίσματος. Ένα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό της βουπροπιόνης στη διακοπή του καπνίσματος ότι μπορεί να την ξεκινήσει ο καπνιστής προτού κόψει το τσιγάρο, πράγμα που δεν μπορεί να συμβεί π.χ. με τα υποκατάστατα της νικοτίνης. Η βουπροπιόνη έχει δοκιμαστεί σε ένα ευρύ φάσμα ασθενών και θεραπευτικά προγράμματα. Σ’αυτά έχουν περιληφθεί εθελοντές, ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και καρδιαγγειακή νόσο, καθ’ υποτροπήν καπνιστές, άτομα με ιστορικό κατάθλιψης, σε γυναίκες και σε ηλικιωμένα άτομα. Πέρα από τις τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές η αποτελεσματικότητα της βουπροπιόνης έχει επιδειχτεί στην κλινική πράξη και στα οργανωμένα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, από ιατρούς εκπαιδευμένους στη διακοπή καπνίσματος, (Τοnstad S, Johnston JA., 2004). Η βουπροπιόνη SR (Zyban) έχει δειχτεί σε τυχαιοποιημένες ελεγμένες μελέτες ότι είναι αποτελεσματικό φαρμακολογικό βοήθημα για τη διακοπή του καπνίσματος. Εν τούτοις, πρόσφατες ανακοινώσεις έχουν ανορθώσει σοβαρές ανησυχίες για το πλάτος της αφαρμοσιμότητας της χωρίς επιπλοκές ή αντενδείξεις. Ο Kohlenberg BS, et al (2004) εξέτασαν αυτή την άποψη σε καλώς τεκμηριωμένο ιατρικά πληθυσμό π.χ. παλαίμαχοι, που εθελοντικά συμμετείχαν σε μια θεραπεία διακοπής του καπνίσματος. Το ερευνητικό πρόγραμμα περιελάμβανε τη χρήση βουπροπιόνης SR. Από τα 78 άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα, μόνο το 22% εκπληρούσε τα απαραίτητα κριτήρια για την έναρξη και ολοκλήρωση της θεραπείας διακοπής του καπνίσματος. Γιαυτό προτού αποφασίσει κανείς να εντάξει κάποιον καπνιστή υπό θεραπεία με βουπροπιόνη, πρέπει να πάρει λεπτομερές ιατρικό του ασθενούς και να γνωρίζει επακριβώς τα αναγραφόμενα στο φύλλο πληροφοριών του φαρμάκου, που υποχρεωτικά συνοδεύει το κουτί της εμπορικής συσκευασίας του προϊόντος. Ο Williams D, et al (2004) εξάλλου μελέτησαν τις ανησυχίες που προέκυψαν μετά από την ελεύθερη χορήγηση υποκαταστάτων νικοτίνης και της συνταγογράφησης βουπροπιόνης μέσα στα πλαίσια των Γενικών Ιατρικών Υπηρεσιών της Ιρλανδίας. Οι ερευνητές αυτοί διαπίστωσαν ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι η συνταγογράφηση της βουπροπιόνης γίνεται προσεκτικά, διότι πιθανόν όσοι την συνταγογραφούν έχουν επηρεαστεί, τόσον από τις ανησυχίες για την ασφάλεια του φαρμάκου, αλλά και από το γεγονός της ελεύθερης συνταγογράφησης υποκαταστάτων νικοτίνης. 4. Bαρενικλίνη (Champix) Οι μερικώς ανταγωνιστές των υποδοχέων της νικοτίνης μπορείο να βοηθήσουν τους καπνιστές να σταματήσουν το κάπνισμα με το συνδυασμό της διατήρησης μετρίων επιπέδων ντοπαμίνης, που θα αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα στέρησης (δρώντας ως αγωνιστής) και περιορίζοντας την ικανοποίηση από το κάπνισμα (δρώντας ως ανταγωνιστής). Η βαρενικλίνη αναπτύχθηκε ως μερικώς αγωνιστής των υποδοχέων της νικοτίνης από ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη, για τη διακοπή του καπνίσματος. Οι Τα πρώτα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών της βαρνικλίνης ανακοινώθηκαν το 2006 και έκτοτε τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών είναι θετικά για τη δυνατότητα της βαρενικλίνης να κόψει το κάπνισμα ενός καπνιστή. Η κυριότερη παρενέργεια της βαρενικλίνης είναι η ναυτία, που υποχωρεί όμως σταδιακά και σπανιότερα άλλες γαστρεντερικές διαταραχές. Έχει επίσης κατηγορηθεί ότι δημιουργεί βίαιη συμπεριφορά, καταθλιπτική διάθεση στο χρήστη και σε μερικούς δημιουργεί αυτοκτονικές σκέψεις. Τα παραπάνω όμως δεν είναι τεκμηριωμένα [Cahill K, et al. 2010]. Η βαρενικλίνη είναι ένα εγκεκριμένο φάρμακο, που χρησιμοποιείται για τη διακοπή του καπνίσματος. Από προκαταρκτικές μελέτες φαίνεται ότι η βαρενικλίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταυτόχρονη διακοπή του καπνίσματος και του οινοπνεύματος σε βαρείς πότες.[ Fucito LM et al, 2011] 4.Φάρμακα δεύτερης εκλογής είναι η κλωνιδίνη και η νορτριπτυλίνη. (Ahmadi J, , 2003, Tonstad S,Johnston JA., 2004) Ο Aparici M, et al, 1994, έθεσαν σε πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος 60 καπνιστές, που επιλέχτηκαν τυχαία. Οι καπνιστές της μίας ομάδας πήραν κλωνιδίνη από το στόμα, ενώ οι καπνιστές της δεύτερης ομάδας πήραν τσίχλες νικοτίνης. Επιπρόσθετη βοήθεια , όπως η ομαδική θεραπεία ή η ψυχοθεραπεία δεν εφαρμόστηκαν. Μετά παρέλευση ενός έτους δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων , όσον αφορά τον αριθμό των ατόμων που συνέχισαν να έχουν κομμένο το κάπνισμα. Δεν υπήρχαν επίσης σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων , όσον αφορά τα συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης από τη νικοτίνη. Μελετώντας τη σχέση μεταξύ της ολοκλήρωσης της θεραπείας και της διακοπής του καπνίσματος, παρατηρήθηκε ότι η ομάδα που θεραπεύτηκε με κλωνιδίνη, είχε ένα σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό επιτυχίας σε σύγκριση με την ομάδα της νικοτίνης (p < 0.01). Ahmadi J, et al, (2003), ερεύνησαν το αποτέλεσμα της δράσης της τσίχλας νικοτίνης, της κλωνιδίνης και της ναλτρεξόνης στη θεραπεία της συντήρησης της αποχής από το κάπνισμα.. Σε μια διπλή τυφλή μελέτη έλαβαν μέρος 171 άτομα που είχαν χαρακτηριστεί ως εξαρτημένα από τη νικοτίνη σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-IV για την εξάρτηση από τη νικοτίνη, τα οποία κάπνιζαν 10 ή περισσότερα τσιγάρα ημερησίως. Τα άτομα αυτά διαχωρίστηκαν σε τυχαία σε τρεις ίσες των 57 ατόμων. Οι καπνιστές πήραν τσίχλες νικοτίνης, κλωνιδίνη και ναλτρεξόνη για μια περίοδο θεραπείας 24 εβδομάδων. Η δόση στην τσίχλα της νικοτίνης ήταν 2mg, η οποία λαμβανόταν κάθε 1-2 ώρες για τις 6 πρώτες εβδομάδες, 2mg κάθε 2-4 ώρες για τις επόμενες 3 εβδομάδες και 2mg κάθε 4-8 ώρες για τις υπόλοιπες 15 εβδομάδες. Η δόση της κλωνιδίνης ήταν 0.4 mg και της ναλτρεξόνης 50 mg ημερησίως. Οι συχνότητες συνεχούς αποχής καταγράφονταν κάθε εβδομάδα επί 24 εβδομάδες, από την ημέρα της διακοπής. Οι συχνότητες αποχής από το κάπνισμα ανά ομάδα θεραπείας ήταν 36.8% για την ομάδα τσίχλας νικοτίνης, 19.3% για την ομάδα της κλωνιδίνης και 5.3% για την ομάδα της ναλτρεξόνης. Οι διαφορές μεταξύ των τριών ομάδων ήσαν σημαντικές. Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της τσίχλας νικοτίνης και της κλωνιδίνης για την πρόληψη της υποτροπής του καπνίσματος μεταξύ των εξαρτημένων Ιρανών ασθενών στη νικοτίνη, αλλά θέτει ερωτηματικό για τη χρήση της ναλτρεξόνης στη θεραπεία της πρόληψης της υποτροπής του καπνίσματος. O Hughes JR, et al επιβεβαίωσαν ότι η βουπροπιόνη και η νορτριπτυλίνη αυξάνουν την πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος, ενώ οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs)δεν έχουν αυτή την ιδιότητα . ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΊΖΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥKAΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η απόκτηση βάρους είναι συχνή μετά τη διακοπή του καπνίσματος και τούτο μπορεί να αποτελέσει παράγοντα περιορισμού της θέλησης του καπνιστή για διακοπή του τσιγάρου ή για υποτροπή του καπνίσματος παρά την επιτυχή αρχική διακοπή του. Τόσον η νικοτίνη, όσο και η βουπροπιόνη είναι αποτελεσματικά φάρμακα στη διακοπή του καπνίσματος. Παρά τούτο δεν έχει αξιολογηθεί πλήρως η επίδρασή τους στην απόκτηση βάρους, την αντίσταση στην ινσουλίνη, τους λοιπούς παράγοντες κινδύνου καρδιοκυκλοφορικής νόσου, καθώς επίσης και για τις πιθανές διαφορές που μπορεί να έχουν, όταν χορηγούνται σε παχύσαρκα ή αδύνατα άτομα. Ο Botella-Carretero JI, et al (2004) επέλεξαν τυχαία 25 παχύσαρκους και 25 αδύνατους καπνιστές και τους χορήγησαν βουπροπιόνη ή αυτοκόλλητα νικοτίνης. Ακολούθησε κλινική εκτίμηση και ερευνήθηκε το λιπιδικό προφίλ, προτού ξεκινήσει η χορήγηση των φαρμάκων. Ο ίδιος έλεγχος έγινε και μετά τη διακοπή του τσιγάρου. Αξιολογήθηκε επίσης στο τέλος της θεραπείας η αντίσταση στην ινσουλίνη. Ανεξάρτητα από το βάρος των ασθενών στο ξεκίνημα της θεραπείας και το φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε βρέθηκαν αυξημένα το βάρος, ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ), η αναλογία μέσης-πυέλου και η διαστολική πίεση (p < 0.005), ενώ βελτιώθηκε το λιπιδαιμικό προφίλ (p < 0.001) μετά τη διακοπή του καπνίσματος ανεξάρτητα από την παχυσαρκία που υπήρχε στην αρχή της διακοπής ή το φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε. Οι παχύσαρκοι ασθενείς είχαν υψηλότερη αντίσταση στην ινσουλίνη στο τέλος της θεραπείας (p < 0.05), ανεξάρτητα από το φάρμακο που χρησιμοποίησαν. Η απόκτηση βάρους ήταν αντιστρόφως σχετιζόμενο προς την ηλικία (beta= - 0.125, R = 0.38, p = 0.046). Η αντίσταση στην ινσουλίνη σχετιζόταν προς την παχυσαρκία που υπήρχε στην αρχή της θεραπείας (beta = 0.85, R = 0.46, p = 0.02). Συμπερασματικά η απόκτηση βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος δεν εξαρτάται από την υπάρχουσα παχυσαρκία ή τη λήψη φαρμάκου. Μετά τη διακοπή του καπνίσματος αποκτάται ένα επωφελές λιπιδικό προφίλ, είτε μετά από λήψη βουπροπιόνης είτε μετά από λήψη αυτοκόλλητου νικοτίνης, τόσο στους παχύσαρκους, όσο και στους αδύνατους ασθενείς. ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΡΛ 1.Ο ΩΡΛ πρέπει να ενημερωθεί και να μετεκπαιδευτεί στην ικανότητα να κάνει τους ασθενείς του να κόβουν το κάπνισμα. 2.Ο ΩΡΛ μπορεί να αναρτήσει αξιοπρεπώς διαστάσεων πινακίδα, που να αναγράφει ΙΑΤΡΕΙΟ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ. Τούτο έλκει άμεσα αυτούς που έχουν τη θέληση και έχουν αποφασίσει να κόψουν το κάπνισμα και αρχίζουν διάλογο με τον ΩΡΛ. Όσοι δεν το έχουν αποφασίσει μπαίνει στο μυαλό τους η ιδέα ότι υπάρχουν τρόποι διακοπής του καπνίσματος και αργά ή γρήγορα θα ζητήσουν βοήθεια. 3.Ο ΩΡΛ για να αποφασίσει να ασχοληθεί με τη διακοπή τους καπνίσματος των ασθενών του οφείλει να έχει κίνητρα. Τα κίνητρα κυρίως είναι ηθικά και άϋλα. Η Π.Ε. ΩΡΛ. Χ.Τ. αναλαμβάνει την οργανώνει σεμινάρια εκπαίδευση των μελών της στο παραπάνω πρόγραμμα υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Τα προγράμματα της εκπαίδευσης των ΩΡΛ δεν θα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Η επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, των ασφαλιστικών εταιρειών και των ασθενών που θα μπουν σε ένα πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος είναι ασήμαντη και θα αφορά τις επισκέψεις των ασθενών στο ιατρείο, τις ενδοσκοπήσεις και βιντεογραφήσεις που θα κάνει το ΩΡΛ. Το παραπάνω πρόγραμμα στα χέρια των ΩΡΛ μπορεί να έχει επιτυχία διακοπής καπνίσματος σε ποσοστά που κυμαίνονται στο 35-40%. Το όφελος από αυτό το ποσοστό είναι σημαντικότατο τόσο για την εξασφάλιση της υγείας των ασθενών όσο και για την προστασία των ταμείων. Είναι γνωστό άλλωστε πόσο κοστίζει η νοσηλεία ενός καρκινοπαθούς στον ίδιο, την οικογένεια του και την Εθνική Οικονομία. Όσοι λοιπόν ΩΡΛ εκπαιδευτούν στη διακοπή του καπνίσματος θα μπορούν να αναρτήσουν στο ιατρείο ταμπέλες που να δηλώνουν τούτο και επιπλέον θα μπορούν να συνταγογραφούν στο βιβλιάριο των ασφαλισμένων τα απαραίτητα φάρμακα στην διακοπή του καπνίσματος.
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΚΑΠΝΙΣΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΡΛ Ο ΩΡΛ θα πρέπει να παρακολουθεί την πορεία της απεξάρτησης του καπνιστή θα πρέπει να προγραμματίσει τις επόμενες επισκέψεις. Αυτές καθορίζονται συνήθως μέσα στην πρώτη εβδομάδα και συνδυάζονται με τις ανάγκες παρακολούθησης της πιθανής νόσου του ασθενούς. Ακολούθως καθορίζεται επίσκεψη στον πρώτο μήνα με την ημερομηνία διακοπής και στη συνέχει εξατομικεύονται οι επισκέψεις. Οι επισκέψεις έχουν τα εξής επακόλουθα. α) Ο ΩΡΛ συγχαίρει τον άρρωστο για την απόφαση της διακοπής και της αποχής του από το κάπνισμα. β) Συζητάει με τον ασθενή τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν εξαιτίας της διακοπής του καπνίσματος. γ) Δίδεται ευκαιρία στο γιατρό να ελέγξει την αποτελεσματικότητα ή και τις παρενέργειες των φαρμάκων που χορηγήθηκαν. δ) Ελέγχει το βάρος του ασθενούς, αξιολογεί την όρεξη του για φαγητό, την ψυχική του διάθεση και την πιθανή εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων. Η απόκτηση βάρους αμέσως μετά τη διακοπή του καπνίσματος θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους ανασταλτικούς παράγοντες, που αποτρέπουν τον καπνιστή να αποφασίσει τη διακοπή του καπνίσματος. Η απόκτηση βάρους ποικίλλει από ατόμου σε άτομο. Παρατηρήθηκε ότι τα νεαρότερα άτομα, τα άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερες κοινονικοοικονομικές θέσεις και οι βαρύτεροι καπνιστές αποκτούν περισσότερο βάρος. Η αλλαγή του σωματικού βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος φαίνεται να επηρεάζεται από υποκείμενους γενετικούς παράγοντες. Επιπλέον, η απόκτηση βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος οφείλεται κυρίως στην αύξηση του σωματικού λίπους. Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι το λίπος αναπτύσσεται υποδορίως. Ο μηχανισμός της απόκτησης βάρους περιλαμβάνει την αυξημένη πρόσληψη ενέργειας, την ελάττωση του ρυθμού του μεταβολισμού σε ηρεμία, η ελαττωμένη σωματική δραστηριότητα, και στην αυξημένη δραστηριότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πειστική ένδειξη για τη σχέση μεταξύ της διακοπής του καπνίσματος και της απόκτησης βάρους, εν τούτοις δεν είναι καλά κατανοητοί οι μοριακοί μηχανισμοί αυτής της συσχέτισης. Έχει επιδειχτεί ότι το κάπνισμα διαταράσσει την ανοχή στη γλυκόζη και την ευαισθησία της ινσουλίνης. Διασταυρούμενες μελέτες (cross-sectional studies) έδειξαν ότι οι καπνιστές είναι ινσουλινοανθεκτικοί και υπερινσουλινικοί, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Η διακοπή του καπνίσματος φαίνεται να βελτιώνει την ευαισθησία προς την ινσουλίνη παρά την αύξηση του σωματικού βάρους. Η υποκατάσταση νικοτίνης και ιδιαιτέρως η τσίχλα νικοτίνης φαίνεται να είναι αποτελεσματική στην καθυστέρηση της απόκτησης βάρους, μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Σε μιαν ομάδα γυναικών που απέτυχαν να κόψουν το κάπνισμα, εξαιτίας της απόκτησης βάρους, μια διαιτητική παρέμβαση (διαλείπουσα χαμηλοθερμιδική δίαιτα) με προσθήκη τσίχλας νικοτίνης έδειξε να αυξάνει τη συχνότητα επιτυχίας διακοπής καπνίσματος, με την έννοια της διακοπής του καπνίσματος και της πρόληψης απόκτησης βάρους. Από την άλλη πλευρά βρέθηκε ότι η απόκτηση σωματικού βάρους στο τέλος της θεραπείας ήταν σημαντικά χαμηλότερη σε ασθενείς που έπαιρναν βουπροπιόνη ή βουπροπιόνη και αυτοκόλλητα νικοτίνης σε σύγκριση με ασθενείς που έπαιρναν εικονικό φάρμακο. Μελέτες με νέα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της παχυσαρκίας, όπως η σιβουτραμίνη και η ορλιστάτη θεωρούνται δικαιολογημένες. ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΩΡΛ ΙΑΤΡΕΊΟΥ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Το ΩΡΛ ιατρείο διακοπής καπνίσματος πρέπει να είναι εξοπλισμένο με άκαμπτα ενδοσκόπια διαφόρων μηκών και γωνιών κλίσεως, περιλαμβανομένου του ενδοσκοπίου επαφής, εύκαμπτο ρινοφαρυγγολαρυγγοσκόπιο και τα ενδοσκόπια αυτοφθορισμού και συσκευές μαγνητοσκόπησης σε κατάλληλη μαγνητοταινία. Η ταινία αυτή μπορεί να αντιγράφεται και να παραδίδεται στον ασθενή. Στην επόμενη προκαθορισμένη επίσκεψη του ασθενούς , ο ΩΡΛ προσθέτει τα νέα ευρήματα. Δίδεται προσοχή από τον ΩΡΛ να εφοδιάζεται ενδοσκόπια και συσκευές κατάλληλου φωτισμού, ώστε να επιτυγχάνεται συλλογή εικόνων υψηλής ευκρίνειας. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος εφοδιάζει με έντυπο διαφωτιστικό υλικό τους ασθενείς του για τις καταστροφικές επιπτώσεις του καπνίσματος στο ΩΡΛ σύστημα. Μια τοιαύτη ενημέρωση θα εξωθεί ον ασθενή να προβαίνει σε συχνότερο έλεγχο του ΩΡΛ συστήματος. ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΠΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠ’ΑΥΤΟΝ Αφού έχει ληφθεί το ιστορικό και έχει γίνει η κλινική εξέταση , η προσπάθεια του ΩΡΛ να θεραπεύσει την εξάρτηση από τον καπνό του ΩΡΛ ασθενούς ΄καθορίζετε από την κατηγορία του ασθενούς, δηλαδή αν ο ασθενής επιθυμεί να απαλλαγεί από την εξάρτηση και επιδιώκει τη διακοπή της χρήσης καπνού, αν δεν επιθυμεί να διακόψει τη χρήση καπνού και τέλος αν έχει κόψει τη χρήση καπνού και πρέπει ο ΩΡΛ να τον καθοδηγήσει να προλάβει την υποτροπή. Α. Καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα Γιαυτούς που επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα εχει σχεδιαστεί ο κανόνας ΕΣΕΒ," Ερωτάτε,Συμβουλεύστε, Εκτιμήστε , Βοηθήστε. Πίνακας 1: Ερωτάτε: Συστηματικός εντοπισμός όλων των χρηστών καπνού σε κάθε επισκεπτόμενο το ΩΡΛ Ιατρείο
Για λόγους ευκολίας μπορεί να επικολλήσει κανείς στο φάκελο του ασθενούς κάποιο χρωματιστό αυτοκόλλητο, που θα σημαίνει ότι ο ΩΡΛ ασθενής ανήκει στους καπνιστές. Πίνακας 2. Συμβουλεύστε: Παρακαλέστε, ικετεύστε, δώστε εντολή ή χρησιμοποιείστε οποιοδήποτε τρόπο προφορικής παρότρυνσης στους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα
. Πίνακας 3. Εκτιμήστε: Εκτιμείστε την κατάσταση, αν υπάρχει βούληση απόπειρας διακοπής καπνίσματος
Πίνακας 4 Βοηθήστε: Βοηθείστε τον ασθενή να διακόψει το κάπνισμα
Τύποι υποστήριξης του ασθενούς Η υποστήριξη του ασθενούς στην προσπάθεια του να κόψει το κάπνισμα μπορεί να γίνει σύντομα ή αστραπιαία κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης ή θέτοντας τον ασθενή σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα. Από τις υπάρχουσες αποδείξεις των θεραπευτικών αποτελεσμάτων βρέθηκε ότι όσο πιο έντονη και μακρόχρονη διαρκεί η ιατρική παρέμβαση τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχει ο καπνιστής να παραμείνει ελεύθερος από το κάπνισμα. Έχει βρεθεί όμως ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική και μια ιατρική παρέμβαση που είναι λιγότερη και από τρία λεπτά. Τούτο όμως εξαρτάται από την τεχνική προσέγγιση που θα αναπτύξει ο ΩΡΛ, το προσωπικό επικοινωνιακό του ταλέντο και το μείζον ενδιαφέρον του για τον ασθενή του. Στους ακόλουθους τρεις πίνακες παρέχονται περισσότερες λεπτομέρειες και παραδείγματα των τριών τύπων ή μορφών συμβουλευτικής που έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματικές κατά τη διάρκεια της θεραπείας της χρήσης καπνού και της εξάρτησης από αυτόν. 1.Πρακτικές συμβουλές (επίλυση προβλημάτων, εκπαίδευση δεξιοτήτων). 2.Ενδοθεραπευτική κοινωνική υποστήριξη. 3.Εξωθεραπευτική κοινωνική υποστήριξη. Πίνακας 5. Πρακτικές συμβουλές (Επίλυση προβλημάτων, εκπαίδευση σε δεξιότητες)
Πίνακας 6. Βασικά στοιχεία της ενδοθεραπευτικής υποστήριξης
Πίνακας 7. Βασικά στοιχεία της εξωθεραπευτικής υποστήριξης
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Η χρήση φαρμακοθεραπείας είναι μέρος του κλειδιού της πολυπαραγοντικής προσέγγισης της βοήθειας των ασθενών με εξάρτηση από τον καπνό. Στον παρακάτω πίνακα περιγράφεται η κλινική χρήση των φαρμακοθεραπειών της εξάρτησης από τον καπνό καθώς και μερικές από τις συνηθέστερες ερωτήσεις και απορείς που αφορούν τη φαρμακοθεραπεία. Πίνακας 8: Κλινικές κατευθυντήριες αρχές συνταγογράφησης της φαρμακοθεραπείας για τη διακοπή του καπνίσματος.
Πίνακας 9. Υποδείξεις για την κλινική χρήση των φαρμακοθεραπειών για τη διακοπή του καπνίσματος. Φαρμακοθεραπεία πρώτης γραμμής (εγκεκριμένες για τη διακοπή του καπνίσματος από FDA)
Φαρμακοθεραπείες δεύτερης γραμμής
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ-ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Οι εντατικές παρεμβάσεις είναι κατάλληλες για οποιοδήποτε χρήστη καπνού που επιθυμεί να τις χρησιμοποιήσει. Έχει αποδειχτεί ότι οι εντατικές παρεμβάσεις είναι πλέον αποτελεσματικές από τις σύντομες παρεμβάσεις και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται οποτεδήποτε τούτο είναι δυνατόν (γνώσεις διέξοδα, επινοήσεις που επιθυμεί ο ασθενής). Στον ακόλουθο πίνακα φαίνονται τα αποτελέσματα των αναλύσεων των κατευθυντήριων γραμμών που εξετάζονται διάφορα στοιχεία των προγραμμάτων εντατικής παρέμβασης. Πίνακας 10. Συστατικά μη εντατικής παρέμβασης
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ - ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ. Οι παρεμβάσεις του ΩΡΛ θα πρέπει να ακολουθούν το πολιτισμικό μορφωτικό και γλωσσικό επίπεδο του ασθενούς. Το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε άτομο ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητος, ηλικιωμένους, νοσηλευμένους σε νοσοκομείο, (αλλά πάντοτε σε συνεργασία με του θεράποντες ιατρούς). Πίνακας 11 Διευθέτηση Σχέδιο επαφών μετά την εφαρμογή του προγράμματος
ΧΡΗΣΤΕΣ ΚΑΠΝΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΟΥΝ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Οι καπνιστές μπορεί να μην επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα λόγω κακής πληροφόρησης, από έλλειψη ενδιαφέροντος για τα αποτελέσματα της διακοπής, απογοήτευση εξαιτίας ανεπιτυχών προσπαθειών διακοπής στο παρελθόν ή συνεπεία τελείως αρνητικής στάσης προς τον ιατρό ή περιγραφή ηδονιστικής απολαβής από τη χρήση καπνού. Αφού ερωτηθεί πρώτα ο ασθενής για τις καπνιστικές του συνήθειες, του δίδεται η συμβουλή να διακόψει το κάπνισμα, εκτιμάται η διάθεση ή επιθυμία του να το κόψει εφ’ όσον είναι αρνητικός μπορεί να γίνουν τα ακόλουθα. Στάση του ΩΡΛ O ΩΡΛ σχετίζει την κατάσταση της ΩΡΛ υγείας του ασθενούς μετά τη χρήση καπνού. Εξηγεί ότι το κάπνισμα είναι γενεσιουργό του προβλήματος, ότι το πρόβλημα θα επιδεινωθεί, ότι θα επηρεαστούν και τα λοιπά συστήματα (π.χ. καρδιοκυκλοφορικό), ότι καθώς περνάει ο χρόνος η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Αν αποφασιστεί οποιαδήποτε επέμβαση είναι υποχρεωτική η αποχή από το κάπνισμα και ότι τώρα είναι η μοναδική ευκαιρία να διακόψει για πάντα το κάπνισμα. Κίνδυνοι Περιγράφονται οι οξείς κίνδυνοι, οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι. Οξείς κίνδυνοι: Δύσπνοια, επιδείνωση άσθματος, βλάβες στο κύημα ή στην έγκυο, σεξουαλική ανικανότητα, στειρότητα, αύξηση επιπέδων του μονοξειδίου του άνθρακα στον ορό, επιδείνωση ή επιτάχυνση της βλάβης που έχει ανακαλύψει το ΩΡΛ στο στοματοφάρυγγα ή το λάρυγγα. Μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι: Καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνοι λάρυγγος, στόματος, φάρυγγος, οισοφάγου, παγκρέατος, ουροδόχου κύστεως, τραχήλου μήτρας, χρονία αποφρακτική πνευμονοπάθεια (χρονία βρογχίτιδα και εμφύσημα), γενική κατάπτωση ανάγκη φροντίδας από άλλους). Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: Αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης καρκίνου και καρδιοπάθειας στη σύζυγο ή το σύζυγο που δεν καπνίζει (παθητικό κάπνισμα). Αύξηση της συχνότητας καπνίσματος στα παιδιά των καπνιστών, κίνδυνος χαμηλόβαρων νεογνών, κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου νεογνού άσθματος, μέσης εκκριτικής ωτίτιδας, αναπνευστικών λοιμώξεων στα παιδιά καπνιστών. Ανταμοιβές (Rewards) Ο ΩΡΛ θα ζητήσει από τον ασθενή να εντοπίσει τα πιθανά οφέλη της διακοπής του καπνίσματος και του περιγράφει αυτά που έχουν σχέση με την τρέχουσα κατάσταση της υγείας του βελτιωμένη υγεία, βελτίωση γεύσης, και όσφρησης, εξοικονόμηση χρημάτων, αύξηση του αισθήματος του καλώς έχειν, βελτίωση της οσμής του αυτοκινήτου κατοικίας ρούχων, βελτίωση του αρώματος και της αναπνοής, διακοπή της αγωνίας να το κόψω να μην το κόψω, άριστο παράδειγμα στα παιδιά, απουσιά ανησυχίας του αν εκθέτει τους άλλους στον καπνό, καλύτερη σωματική υγεία, βελτίωση αναπνευστικής λετουργίας, βελτίωση ποιότητας δέρματος, ανακοπή της εξέλιξης ή της υποτροπής του ΩΡΛ προβλήματος. Εμπόδια (Road blocks) O ΩΡΛ αναζητάει ποια είναι τα εμπόδια που μπορεί να αποτρέπουν τον καπνιστή από το να κόψει το κάπνισμα. Συνήθως είναι τα ακόλουθα. Συμπτώματα από τη διακοπή της χρήσης καπνού φόβος αποτυχίας, απόκτηση βάρους, έλλειψη υποστήριξης κατάθλιψη, απόλαυση του καπνίσματος. Επανάληψη (Repetition) H παρακίνηση για διακοπή του καπνίσματος θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ένας αρνητικός ασθενής επισκέπτεται τον ΩΡΛ για διάφορες αιτίες. Όσοι έχουν ιστορικό αποτυχημένων προσπαθειών διακοπής του καπνίσματος θα πρέπει να πληροφορηθούν ότι και άλλοι που απέτυχαν στο παρελθόν τελικά πέτυχαν να κόψουν το κάπνισμα. ΠΡΩΗΝ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ-ΠΡΟΛΗΨΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ Οι πλείστες υποτροπές στο κάπνισμα συμβαίνουν μετά την διακοπή του καπνίσματος. Υπάρχουν άτομα που υποτροπιάζουν μήνες ή ακόμη και έτη μετά την ημέρα της διακοπής. Όλοι γιατροί, ανεξαρτήτως ειδικότητας θα πρέπει να εργάζονται να προλαβαίνουν την υποτροπή. Το πρόγραμμα πρόληψης της υποτροπής του καπνίσματος μπορεί να είναι ελάχιστα (σύντομα) ή πιο εντατικά. Συστατικά του σύντομου προγράμματος πρόληψης υποτροπής Αυτού του είδους η παρέμβαση θα πρέπει να εφαρμόζεται σε οποιονδήποτε έχει κόψει πρόσφατα το κάπνισμα. Όλοι όσον έκοψαν το κάπνισμα και τίθενται υπό πρόληψη υποτροπής θα πρέπει να δέχονται συγχαρητήρια για κάθε επιτυχία τους και θα δέχονται ισχυρή ενθάρρυνση να παραμείνουν σε αποχή. Όταν ενθαρρύνεται ένας που έκοψε πρόσφατα το κάπνισμα του γίνονται ανοιχτές ερωτήσεις όπως π.χ. Τι καλό σου έχει κάνει το κόψιμο του καπνίσματος; Ο ΩΡΛ θα πρέπει να ενθαρρύνει τον πρώην καπνιστή να συμμετέχει σε ενεργή συζήτηση με τα παρακάτω θέματα. Τα οφέλη, περιλαμβανομένων των ωφελειών στην υγεία που προέκυψαν από τη διακοπή του καπνίσματος. Οποιαδήποτε επιτυχία είχε ο πρώην καπνιστής που αφορά τον κόψιμο του καπνίσματος (διάρκεια αποχή, περιορισμός των συμπτωμάτων της διακοπής κ.λ.π.) Τα προβλήματα που συναντά, όσον αφορά τις απ διατάραξης της αποχής (π.χ. κατάθλιψη, απόκτηση βάρους, οινόπνευμα άλλοι καπνιστές στο περιβάλλον). Συστατικά πιο έντονου προγράμματος πρόληψης Κατά την διάρκεια της εφαρμογής των πιο έντονων μέτρων πρόληψης της υποτροπής του της χρήσης καπνού, ο ασθενής μπορεί να εντοπίσει κάποιο πρόβλημα που θέτει σε απειλή την αποχή του ή της. Ειδικά προβλήματα που πιθανόν να αναφερθούν και οι πιθανές λύσεις του είναι οι ακόλουθες. Πρόβλημα: Έλλειψη υποστήριξη για τη διακοπή Λύση: Προγραμματισμός επισκέψεων ή τηλεφωνικών επικοινωνιών με τον ασθενή. Βοηθείται ο ασθενής να βρει πηγές υποστήριξης μέσα στο περιβάλλον του. Παραπέμψατε τον ασθενή σε άλλο ειδικό αν το έχει ανάγκη ή άλλες οργανωμένες κοινωνικές ομάδες. Πρόβλημα: Αρνητική ψυχική διάθεση ή κατάθλιψη Λύση: Αν η κατάθλιψη είναι σημαντική συμβουλεύστε υποστηρίξτε, δώστε κατάλληλο φάρμακο παραπέμψετε τον ασθενή σε ειδικό. Πρόβλημα: Ισχυρά ή παρατεταμένα συμπτώματα διακοπής του καπνίσματος. Λύση: Αν ο ασθενής του αναφέρει παρατεταμένη λαιμαργία ή άλλα συμπτώματα διακοπής ας συνεχιστεί ή εγκεκριμένη φαρμακοθεραπεία ή προσθίθεται συνδυασμός φαρμάκων για τον περιορισμό των συμπτωμάτων διακοπής. Πρόβλημα: Απόκτηση βάρους. Λύση: Συνιστάται έναρξη σωματική άσκησης αποφυγή αυστηρής δίαιτας. Καθησυχάστε τον ασθενή ότι η απόκτηση βάρους είναι συνήθης μετά τη διακοπή του καπνίσματος και ότι το βάρος θα αυτοπεριοριστεί. Δώστε έμφαση στην υγιεινή διατροφή εφαρμόστε κάποιο διατροφικό πρόγραμμα για ωτορινολαρυγγολόγους που αντιμετωπίζουν άτομα που βρίσκονται υπό διακοπή του καπνίσματος. Διατηρείστε τη φαρμακοθεραπεία που είναι γνωστό ότι καθυστερεί την απόκτηση βάρους (π.χ. βουπροπιόνη, τσίχλα νικοτίνης). ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΤΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ (Flagging motivation) Αίσθημα στέρησης. Επιβεβαιώστε στον ασθενή ότι αυτά τα συναισθήματα είναι συνηθισμένα. Συστήστε αν δραστηριότητες βεβαιωθείτε ότι ο ασθενής δεν προβαίνει σε περιοδική χρήση καπνού. Δώστε έμφαση ότι αν αρχίσει ξανά το κάπνισμα (έστω και μια ρουφηξιά) αυτό θα αυξήσει την τάση για κάπνισμα και έτσι το κόψιμο του καπνίσματος γίνεται πιο δύσκολο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ahmadi J, Ashkani H, Ahmadi M, Ahmadi N. Twenty-four week maintenance treatment of cigarette smoking with nicotine gum, clonidine and naltrexone. J Subst Abuse Treat. 2003 Apr;24(3):251-5. Aparici M, Fernandez Gonzalez AL, Alegria E. Clonidine in the treatment of tobacco withdrawal. A comparison with nicotine chewing gum. Rev Clin Esp. 1994 Jun;194(6):453-6. Cahill K, Stead LF, Lancaster T. Nicotine receptor partial agonists for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2010 Dec 8;12:CD006103. Demir T, Tutluoglu B, Koc N, Bilgin L. One-year follow up results of Smoking Cessation Outpatient Clinic] Tuberk Toraks. 2004;52(1):63-8. Etter JF, Laszlo E, Perneger TV. Postintervention effect of nicotine replacement therapy on smoking reduction in smokers who are unwilling to quit: randomized trial. J Clin Psychopharmacol. 2004 Apr;24(2):174-9. Fagerstrom KO. Effects of nicotine chewing gum and follow-up appointments in physician-based smoking cessation. Prev Med. 1984 Sep;13(5):517-27. Fagerstrom KO, Schneider NG. Measuring nicotine dependence: a review of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. J Behav Med. 1989Apr;12(2):159-82. Fagerstrom KO, Tonnesen P. Nicotine chewing gum and nicotine patch. Wien Med Wochenschr. 1995;145(4):77-82. Fiore MC, Kenford SL, Jorenby DE, Wetter DW, Smith SS, Baker TB. Two studies of the clinical effectiveness of the nicotine patch with different counseling treatments. Chest. 1994 Feb;105(2):524-33. Fiore MC, Bailey WC, Cohen SJ , et al. Treating Tobacco Use and Dependence. Washington, Quick Reference Guide for Clinicians. Rockville, MD: U.S Dept of Health and Human Services,. Public Health Service. October 2000. Fucito LM, Toll BA, Wu R, Romano DM, Tek E, O'Malley SS. A preliminary investigation of varenicline for heavy drinking smokers.Psychopharmacology (Berl). 2011 Jan 11. Gomez-Zamudio M, Renaud L, Labrie L, Masse R, Pineau G, Gagnon L. Role of pharmacological aids and social supports in smoking cessation associated with Quebec's 2000 Quit and Win campaign. Prev Med. 2004 May;38(5):662-7. Haviland L, Thornton AH, Carothers S, Hund L, Allen JA, Kastens B, Wojciak A, Hamasaka L, Healton C. Giving infants a great start: launching a national smoking cessation program for pregnant women.Nicotine Tob Res. 2004 Apr;6 Suppl 2:S181-8. Haxby DG. Treatment of nicotine dependence. Am J Health Syst Pharm. 1995 Feb 1;52(3):265-81; quiz 314-5. Herrera N, Franco R, Herrera L, Partidas A, Rolando R, Fagerstrom KO. Nicotine gum, 2 and 4 mg, for nicotine dependence. A double-blind placebo-controlled trial within a behavior modification support program. Chest. 1995 Aug;108(2):447-51. Ho K, Abourjaily HM. Pharmacological aids for smoking cessation. J Mass Dent Soc. 2001 Spring;50(1):30-3, 47. Holmes S, Zwar N, Jimenez-Ruiz CA, Ryan PJ, Browning D, Bergmann L, Johnston JA. Bupropion as an aid to smoking cessation: a review of real-life effectiveness. Int J Clin Pract. 2004 Mar;58(3):285-91. Hughes JR, Gust SW, Skoog K, Keenan RM, Fenwick JW. Symptoms of tobacco withdrawal. A replication and extension. Arch Gen Psychiatry. 1991 Jan;48(1):52-9. Hughes JR, et al. Antidepressants for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev 2004;(3):CD000031. Hurt RD, Offord KP, Lauger GG, Marusic Z, Fagerstrom KO, Enright PL, Scanlon PD. Cessation of long-term nicotine gum use--a prospective, randomized trial. Addiction. 1995 Mar;90(3):407-13. Lagrue G, Dupont P, Fakhfakh R, Mautrait C, Lormier S. Nicotine substitution therapy: 10 years later. Presse Med. 2002 Feb 23;31(7):291-5. Lucksted A, McGuire C, Postrado L, Kreyenbuhl J, Dixon LB. Specifying Cigarette Smoking and Quitting among People with Serious Mental Illness. Am J Addict. 2004 Mar-Apr;13(2):128-38. Prignot J. Nicotine substitution as an aid in smoking cessation. Mechanisms of action, methods and evaluation of the results. Rev Mal Respir. 1995;12(2):103-10. Silagy C, Lancaster T, Stead L, Mant D, Fowler G. Nicotine replacement therapy for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2004;(3):CD000146. Tonstad S, Johnston JA. Does bupropion have advantages over other medical therapies in the cessation of smoking? Expert Opin Pharmacother. 2004 Apr;5(4):727-34. U.S. Preventive Services Task Force. Counseling to prevent tobacco use and tobacco-caused disease: recommendation statement. Rockville, Md.: Agency for Healthcare Research and Quality, 2003. Williams D, Bennett K, Heery A, Feely J. Initial uptake and evidence of safe prescribing practice with Buproprion (Zyban(R). Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2004 Jun;13(6):411-5. |
Τελευταία Ενημέρωση (Δευτέρα, 08 Ιανουάριος 2018 10:00)